Аймгийн Алдарт уяач А.Жаргалсайхан: ХАЛТАР АЗАРГЫГ ГОЁ ХИЙЦТЭЙ УЛСАД УРАЛДАХ АДУУ ГЭДЭГ БАЙСАН

Баянхонгор аймгийн Баян-Овоо сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Амгаабазарын Жаргалсайханы ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна. Тэрээр 1972 оны хавар аймгийн төвд төржээ.

-Хурдан халтар азарганы эзэнтэй уулзаж буйдаа баяртай байна. Алдрыг тань дуудуулж магнайг тань тэнийлгэсэн хурдан хүлгээ танилцуулаач?
-Сүхбаатар аймгийн Асгат сумын харьяат Дамдинжав гэж хүний адуу. Тодруулбал Даатгал хээр азаргатай эцэг нэгтэй. Нэг айлын адуунууд. Халтар азаргыг надад дааганд нь аймгийн Алдарт уяач Дүгэрсүрэн ах маань авчирч өгсөн юм. 
-Зүүн талаас олон тооны адуу авсан байдаг? 
-Тийм. Тэгэхдээ авчирсан адуу. Даагандаа Түвшинбаяр гээд манай найзын нэр дээр уралдаад аймгийн наадамд зургаалж, Богд сумын ойд айрагдсан. Тэгээд би худалдаж авсан юм. 2006 онд шүдлэндээ  Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойд улсад очиж 20 гаргаж давхиад нутагтаа очоод Баян-Овоо сумынхаа 60 жилийн ойд түрүүлсэн. Хязааландаа Завхан аймагт болсон Нагааранзын хүрэн халзан морины мялаалга наадамд Онон Тод манлайн Янзага зээрдтэй үзэж гурваар давхиж байлаа. Тэр жилээ мөн аймгийнхаа баяр наадамд гурваар давхиж байсан юм байна. Хавчиг азарга 2009 оны Ламын Гэгээний даншиг наадамд 20-д давхиад Архангай аймагт болсон Буур Жамъяан Аваргын 100 насны ойд гурваар давхисан. Нас гүйцсэн хойноо Бөмбөгөр, Галуут, Байдраг, Богд зэрэг сумдын ойд бүгдэд нь айрагдсан. 
-Аргагүй л хонгор нутгийн хурдан хүлгүүдийн нэг юм?
-28 медальтай. Түүний зургаа, долоо нь алт. Би өөрөө ажил ихтэй тэр болгон гарч уралдаж чаддаггүй хүн байгаа юм. Түүнээсээ болоод халтар азарганыхаа хурдыг бүрэн гаргаж чадаагүй ч байж мэднэ. 
  2014 онд Баянхонгор аймагт говийн бүсийн уралдаан болсон. Түүнд хэдээр давхисан бэ?
-Тэрэнд тавиагүй. Хөл нь болохоо байчихсан юм. Түүнээс өмнө 2011 онд Баянхонгор аймгийнхаа 70 жилийн ойд аман хүзүүдээд, “Хонгорын шигшмэл хурд-1” уралдаанд түрүүлсэн. Одоо бол халтар азарганыхаа үр төлийг авахад анхаарч байна. Түрүүчийн төл нь соёолон үрээ болсон. Уягдаж байна. Ноднин нэг даага хүнд зарсан. Бас сургаж чадаагүй хэд хэдэн эмнэг үрээ бий. Миний халтар азаргыг морь шинждэг Батболд харчихаад “дэндүү гоё хийц хэлбэртэй, улсад уралдах адуу” гэж байсан юм даа. 
-Хурдан халтараас гадна Алдартын нэрийг гаргасан өөр ямар хурдан хүлгүүд байна вэ? 
-Нэг хээр үрээ байснаа Баян-Өндөр  сум руу зарчихсан. Тэнд очоод дөрвөн түрүү, долоо найман айраг авсан байна лээ.
-Танай өөрийн адуу юу?
-Үгүй ээ, би Дорнодоос авч байсан юм. Би олон адуугаар наадаагүй ээ. Халтар азарганыхаа амжилтаар 2014 онд аймгийн Алдарт уяач болсон. Морь уяад ч удаагүй. 
-Хэдий үеэс морь уяж байгаа юм бэ?
-Яг 10 жил болж байна. Гэхдээ миний аав насаараа мал маллаж, морь уясан хүн. Саарал, хээр морьдтой. Би хүүхэд байхдаа унадаг л байлаа. Ааваас гадна авга ах Цэдэвсүрэн гэж бас морь уядаг. Хондон морь нь аймагт хоёр түрүүлж, хоёр аман хүзүүдэж, хоёр айрагдсан. Хүмүүс Бандийн хондон гэхээр андахгүй дээ. 
-Адуутай л өссөн хүүхэд байна. Өнөө жил Баян-Овоо сум 70 жилийн ойгоо тэмдэглэнэ. Хэр бэлтгэж байна вэ? 
-Хязаалан үрээ, их насны морь өвлөөс эхлээд тэжээсэн. Мөн халтар азарганы маань төл шүдлэн, хязаалан, даага бий. Тэднийгээ мордуулна даа. 
-Амжилт хүсье. Ярилцлагаа таны хамгийн бахтай наадмын дурсамжаар өндөрлөе. 
-Аймгийн 70 жилийн ойгоор халтар азаргаа аман хүзүүдүүлж, арав хоногийн дараа анхны шигшмэл хурдад түрүүлгэх л хамгийн сайхан байсан даа. Тэгээд тэрхүү амжилтаараа тухайн жилийнхээ шилдэг уяач болж байлаа. 
-Ийм бахдалт наадам олон байх болтугай. Ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд мөн баярлалаа. 

"Тод магнай" сэтгүүл. Баянхонгор аймгийн тусгай дугаар. 2016 он