Аймгийн Алдарт уяач Т.Төрмөнх: Төрийн наадамд даагаар гурав дахь удаагаа айраг хүртлээ

-Улсынхаа баяр наадамд даага аман хүзүүдүүлсэн танд баяр хүргэе. Энэ таны төрийн наадмын хэд дэх айраг вэ?
-Баярлалаа, энэ жилийн төрийн наадам нар хур тэгширсэн үнэхээр сайхан боллоо. Зээрд даага маань аман хүзүүдэж нутаг усныхаа нэрийг гаргасанд бүр их баяртай байна. Өмнө нь 2016 онд хул даага айргийн гуравт хурдалж, зээрд халзан даага айргийн дарөвт давхиж байлаа. Харин энэ жил ахиад даага айрагдуулж төрийн наадмын гурав дахь хишгээ хүртсэндээ баяртай байгаа.
-Дааган нас танд ээлтэй байх нь ээ. Баяр наадамдаа хэдэн насны морь мордуулсан бэ. Бусад нь ямар амжилт гаргав?
-Гал уяагаараа бол нас насанд морь мордуулсан. Миний хувьд азарга, их нас, даага мордуулж, дааганаас бусад нь зам цагаан мэнд сайхан уралдсан. Монголчууд бид морь, хүүхэд эсэн мэнд  уралдсан наадмыг сайхан наадам гэж бэлгэшээдэг шүү дээ. Тэрний адил мэнд сайхан наадахын зэрэгцээ айраг амсаж төрийн хишиг хүртэж, илүү сайхан наадлаа.
-Зээрд даага хаанахын адуу вэ?
Төв аймгийн Сэргэлэн сумын уугуул Ганболдын Энхбаатар гэж найзын маань унаган адуу. Энэ дашрамд Энхбаатар найздаа баярлалаа гэж хэлье.
-Наадмын дараа хаагуур наадсан бэ?
-Төрийн наадмын дараа Орхон аймагт болсон төвийн бүс болон Алтан -Овооны тахилга, зүүн бүсэд морьдынхоо тоосыг өргөөд ирсэн. Би чинь ээжийн талаараа Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын хүн. Тэр утгаараа ээжийнхээ нутгийн төрийн тахилгатай Алтан-Овоондоо очиж мөргөсөн. Морьд маань ч сайхан уралдсан. Энд миний нагац ах Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын уяач Хачингийн Сүхбаатарын унаган адуу болох Удам бор азарга тархинд уралдсаар байгаад айргийн араар орсон. Манай галаас улсын наадамд эрлийз дээд  болон дунд насны уралдааны айраг түрүү бас тодорсон. Орхон аймагт зохион байгуулагдсан Төвийн бүсийн наадамд соёолон үрээ айрагдаж, одтой сайхан наадаад авсан.
- Моринд орсон түүх хэзээнээс эхэлдэг вэ?  
-Адуу гэх тэнгэрлиг, хийморьтой амьтантай нөхөрлөөд олон жил болж байгаа. 2015 онд Сүхбаатар аймгийн аварга хүлэг шалгаруулах “Жавхлант шаргын хурд”-д хязаалан үрээгээ анх айрагдуулж, хойтон жил нь Тэргүүн хээр болон Удам бор үрээгээ айрагдуулснаар морь уях ажилд бүр илүү эрчимтэй орсон доо. Энэ хугацаанд “Тэргүүн хурд” галыг үүсгэн байгуулж, бид Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан суманд морьдоо уядаг байлаа. Харин сүүлийн хоёр жил Төв аймгийн Сэргэлэн суманд уяж байна. Бас Удам угшил сайжруулах ажилд 10 гаруй жилийг зарцуулсан
-Дээдчүүл нь морь уядаг уу?
-Ээж маань Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын хүн гэж дээр хэлсэн дээ. Ээжийн ээж хурдан морь унаж өссөн гэдэг. Ер нь ээжийн талын ах дүүс бүгд морь уядаг улс бий.
-Улс, бүсийн наадмуудад ямар амжилт гаргаж байв?
- Улс, бүс болон аймаг орон нутгийн наадмаас олон сайхан айраг түрүү хүртэж, нутгийн түмэн болон аав ээж, ахан дүүсээ баярлуулж байна.Төрийн наадамд гурван даага айрагдуулсан. Бүсийн наадам гэвэл 2016 оны зүүн бүсэд халзан даага айрагдаад, 2017 онд Сэлэнгийн бүсэд шүдлэн түрүүлгэсэн. Энэ жил Эрдэнэтийн бүсэд соёолон айрагдана. 2016 оноос хойш улс бүсийн наадмаас нийт нэг түрүү, таван айраг хүртээд байна.  
-Хурд сойх хийморьтой энэ ажилд ямар мэргэжлийн аль салбараас “урваж” ирсэн бэ?
-Би уул уурхайн ашиглалтын технологийн инженер мэргэжилтэй хүн. Сургууль төгссөн цагаасаа мэргэжлээрээ ажиллаж байна.
-Ярилцсанд баярлалаа. Морь уях төрийн хэрэгт нь өндрөөс өндөр амжилтыг хүсэн ерөөе.

                                                                                                                                                              Д.Энхтуяа

Тод магнай сэтгүүл №99 2018 он