Соёолон адууны хийморьтой АЮУРЫН ДАШГЭНДЭН
А.Тэлмэн
2018 оны 3-р сарын 23 -нд
Монголчууд хэзээнээсээ адууны угшил, хүний удмыг чухалчилсаар ирсэн нь өнөөдөр ч үнэ цэнэтэй хэвээр байна.
Улсын баяр наадамд хоёронтаа соёолон адуу айрагдуулж, сум орон нутгийнхаа нэрийг өргөсөн Аюурын Дашгэндэн бол та бидний сайн мэдэх “дааган”хэмээх Р.Ганхуяг Манлайн өвөө юм. Бүр тодруулбал, Манлай ээж Доржхандын аав билээ. Бага адууны уяаг илүүтэй тааруулж түүгээрээ алдаршсан Р.Ганхуяг Манлай дээдчүүлийнхээ үйл хэргийг залгамжлан төрийн наадамд хоёр үеэрээ морь айрагдуулсан гэх бахдалт түүхийн эзэн болоод байгаа билээ.
Ингээд Манлайн өвөг эцэг А.Дашгэндэнгийн талаар хүү Д.Мөнгөнхуягийнх нь ярьсныг сийрүүлэн хүргэе.
Миний аав Аюурын Дашгэндэн 1905 онд Төв аймгийн Баян сумын нутаг Үнэгтийн шинэ ус хэмээх газар айлын тав дахь хүү болон мэндэлсэн. Бага насаа тэр үеийн багачуулын нэгэн адил аав ээжийн гар дээр өнгөрөөж, хүүхэд ахуй цагаас мал маллах арга ухаанд суралцаж байгаад цэргийн албанаа татагдсан гэдэг. Халагдаж ирээд адуу маллаж, 1958 онд Баян сумын “Цацрал” нэгдэлд гишүүнээр элсэн орж, түүнээс хойш нэгдлийн адуу маллаж байсан. Адуунд дуртай багын зандаа хөтлөгдөн морь уяж сум, аймаг, улсын наадмаас айраг түрүү авч, нутгийн олонд сайшаагдаж явсан. Мөн нэг нутгийн Шийтэр, “дулаан” хэмээх Дамдинжав, Лувсаншарав, Базарваань, Түвдэнчоймбол, Лувсанчойндон, хүү Галбадрахын Пунцагбалжир нартай морь уяж, төрийн наадамд хэдэнтээ ирэхдээ 1950 онд соёолон буурал азаргаа айргийн тавд, 1957 онд шарга соёолонгоо айргийн гуравт тус тус хурдлуулж байсан. Үүнээс гадна 20-ийн дотор давхисан морьд олон байсан гэдэг. Би аавыгаа одоогийнхтой адил цол хэргэм олгодог байсан бол Алдарт уяач болчихсон байгаа гэж боддог юм. Аав минь “дулаан” Дамдинжавын зэгэл азарганы төл хонгор үрээг авч, адууныхаа удам угсаа сайжруулсан бөгөөд хоёр хүүхэд нь бага сургуульд байсан учир хүргэн ах Дэмбэрэлд өгч, тэр нь Эрдэнэ сумын Гэсэрваанийн хүрэн азаргатай ид уралдаж айраг, түрүү авч байжээ. Хожмоо тэрхүү хонгор азарганы төл хонгор үрээг надад өгсөн ч би цэрэгт явах болоод дүү Манлай уяач Р.Ганхуягт өгч, түүний төл цавьдар даага улсад айрагдаж байлаа. Аав маань хурдан адууг олон талаас нь шинжиж уяхын зэрэгцээ идэш хоолыг нь сайн тохируулдаг хүн байсан санагддаг юм. Тухайн үед одоотой адил тэжээл тариа гэж мэдэхгүй, жинхэнэ борог өвс ногоогоор уяж, хурдлуулдаг байжээ. Сонирхуулж ярихад Манлай уяач Гарамжав агсан аавын минь уясан морьдыг унаж уралддаг байсан юм билээ.
Насаараа адуу маллаж, адууны төлөө явсан аав минь 1964 онд улсын баяр наадамд морь уяж очоод насан өөд болсон юм.
А.Тэлмэн
Улсын баяр наадамд хоёронтаа соёолон адуу айрагдуулж, сум орон нутгийнхаа нэрийг өргөсөн Аюурын Дашгэндэн бол та бидний сайн мэдэх “дааган”хэмээх Р.Ганхуяг Манлайн өвөө юм. Бүр тодруулбал, Манлай ээж Доржхандын аав билээ. Бага адууны уяаг илүүтэй тааруулж түүгээрээ алдаршсан Р.Ганхуяг Манлай дээдчүүлийнхээ үйл хэргийг залгамжлан төрийн наадамд хоёр үеэрээ морь айрагдуулсан гэх бахдалт түүхийн эзэн болоод байгаа билээ.
Ингээд Манлайн өвөг эцэг А.Дашгэндэнгийн талаар хүү Д.Мөнгөнхуягийнх нь ярьсныг сийрүүлэн хүргэе.
Миний аав Аюурын Дашгэндэн 1905 онд Төв аймгийн Баян сумын нутаг Үнэгтийн шинэ ус хэмээх газар айлын тав дахь хүү болон мэндэлсэн. Бага насаа тэр үеийн багачуулын нэгэн адил аав ээжийн гар дээр өнгөрөөж, хүүхэд ахуй цагаас мал маллах арга ухаанд суралцаж байгаад цэргийн албанаа татагдсан гэдэг. Халагдаж ирээд адуу маллаж, 1958 онд Баян сумын “Цацрал” нэгдэлд гишүүнээр элсэн орж, түүнээс хойш нэгдлийн адуу маллаж байсан. Адуунд дуртай багын зандаа хөтлөгдөн морь уяж сум, аймаг, улсын наадмаас айраг түрүү авч, нутгийн олонд сайшаагдаж явсан. Мөн нэг нутгийн Шийтэр, “дулаан” хэмээх Дамдинжав, Лувсаншарав, Базарваань, Түвдэнчоймбол, Лувсанчойндон, хүү Галбадрахын Пунцагбалжир нартай морь уяж, төрийн наадамд хэдэнтээ ирэхдээ 1950 онд соёолон буурал азаргаа айргийн тавд, 1957 онд шарга соёолонгоо айргийн гуравт тус тус хурдлуулж байсан. Үүнээс гадна 20-ийн дотор давхисан морьд олон байсан гэдэг. Би аавыгаа одоогийнхтой адил цол хэргэм олгодог байсан бол Алдарт уяач болчихсон байгаа гэж боддог юм. Аав минь “дулаан” Дамдинжавын зэгэл азарганы төл хонгор үрээг авч, адууныхаа удам угсаа сайжруулсан бөгөөд хоёр хүүхэд нь бага сургуульд байсан учир хүргэн ах Дэмбэрэлд өгч, тэр нь Эрдэнэ сумын Гэсэрваанийн хүрэн азаргатай ид уралдаж айраг, түрүү авч байжээ. Хожмоо тэрхүү хонгор азарганы төл хонгор үрээг надад өгсөн ч би цэрэгт явах болоод дүү Манлай уяач Р.Ганхуягт өгч, түүний төл цавьдар даага улсад айрагдаж байлаа. Аав маань хурдан адууг олон талаас нь шинжиж уяхын зэрэгцээ идэш хоолыг нь сайн тохируулдаг хүн байсан санагддаг юм. Тухайн үед одоотой адил тэжээл тариа гэж мэдэхгүй, жинхэнэ борог өвс ногоогоор уяж, хурдлуулдаг байжээ. Сонирхуулж ярихад Манлай уяач Гарамжав агсан аавын минь уясан морьдыг унаж уралддаг байсан юм билээ.
Насаараа адуу маллаж, адууны төлөө явсан аав минь 1964 онд улсын баяр наадамд морь уяж очоод насан өөд болсон юм.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна