Төрийн зээрд

Өнөө жилийн говийн бүсийн их даншиг наадамд тавд хурдалсан Нарангэрэлийн Төртогтохын хурдан зээрд азаргыг зарим хүн битүү адуу гэж бодоод байх шиг байна. Бас ч хурдан нь хурдан золиг шүү. Өөрийнх нь унаган байхаа. Энэ зээрдтэй эцэг нэгтэй гүүнээс гарсан Бэлээгийн хээр гэж их хурдан хээр үрээ өнөө жил аймаг сумын гурван наадам нэвтлээд мөн даншигт айрагдаж байна лээ.
Морины түүх яринаа гэдэг чинь эзнийх нь намтрыг ярина гэсэн үг. Төр чинь ихэр юм. Баттогтох гэж ихэр нь бий. Нарангэрэл бол одоо энэ адуу нь дийлдэхгүй байгаа Дэмчигцоодолын төрсөн ах. Цоодол ах өргөмөл учир өөр овогтой. Дэмий шахуу юм нэмэхэд 1988 онд Луусын нэгдлийн том ой болж Дэмчигцоодолын шүдлэн хүрэн үрээг Баттогтох унаж түрүүлж байсан түүх бий юм шүү. Гучаад жилийн өмнө л хурдтай явсан эр. Дэлдийн Нарангэрэл Хулдын анхны мянгат малчдын нэг билээ.
2013 оны зун Хулд сумын маань ой болов оо. Тэд довон дээрээ сайн наадсан. Ер нь ч сайн л байгаа л даа. Наадмын өмнө Төр хоёр их хурдан даагатай байгаа сураг дэлсч байв. Зээрд нь Өлзийтөд хол түрүү, халиун нь Лууст түрүүлсэн байв. Тэр жилийн Хулдын ойд аймаг сумын айргийн маш олон сайн даага ирсэн юмдаг. Даага ирэхэд бичигч миний бие зураг дарах санаатай туган дээр зогсч байтал Ц.Содномбаатар алдарт чиглүүлэгчийн машинаас буугаад “45 миллээс буудаггүй нэг сайн зээрд даага л ганцаараа ирж явна даа..” хэмээж байсан нь санаанд үлджээ. Зээрд даага их хол түрүүлсэн. Хулд дээр хол түрүүлсэн адууны нэг шүү. Жижигхэн юмаа. Нөгөө халиун даага нь дөрөвт орж байна. Алдаржагаагийн хонгор зээрд гэж Өмнөговьд түрүүлсэн хурдан даага лав зургаалсан. Хонгор зээрд бага гурван насандаа Өмнөговь аймагт түрүүлж саяны даншигт бас айрагдсан байх шүү.
Хулдын ойгоос хэдхэн хоногийн ард Энержийн наадам гэж том наадам Цэцийд болов оо. Тухайн жил улсад түрүүлсэн галбын хонгор, Дундговь аймагт түрүүлсэн Сүхээгийн хонгор халзан (бага дөрвөн насандаа төр, бүсэд орсон энэ аваргыг бүгд мэдэх байлгүй), Төрийн зээрд гурав тэр наадамд очжээ. Үндсэндээ тухайн жилийн улс, аймаг, сумын гурван түрүү. Хожим Алдаржагаа алдарт “Тэр гурван дааганы уралдаан мөн аатай шүү. Гараал тарлачихсан. Онгоцны буудлын хажуугаар ч тарлаад л гарсан. Галба хонгор түрүүлж, зээрд нь аман хүзүүдсэн байх шүү ” хэмээн дурсч байсан юм. Уншигч та санаж байгаа бол тэр жилийн Өвөрхангайд болсон Түүхэнд мөнхөрсөн түмний эх даншиг наадамд жижиг зээрд даага өнгөний хэдэн даагатай явж байхад тайлбарлагч Б.Ганпүрэв “Хурдан хүлэг юм даанч тамирыг нь таслаж...” гэж байсныг санаж байгаа биз. Тэр чинь л нөгөө хурдан зээрд шүү дээ. Тэгээд л энэ зээрд чинь усанд хаясан чулуу шиг хэдэн жил чимээгүй болсон. Бүр энэ хооронд бага насны л хурдтай адуу байсан юм гэсэн яриа ч гарч амжив. Соёолон болдгийн хавар ийм азарга болжээ гэсэн зураг манай сумын групт нэг тавигдсныг эс тооцвол би барааг нь хараагүй юм.
Тэгтэл өнөө жилийн зун өнөө гайхал зээрд чинь Өлзийтөд хол ирээд тугны гадуур орж аман хүзүүдэж байгаа дуулдав аа. Удалгүй сумандаа хол түрүүлчихлээ. Тэгээд л говийн бүсийн даншиг наадмыг зорьж л дээ. Ингэж говийн бүсэд тавлаж том довны адуу болохоо батлан үзүүллээ. Авга ах Ч.Дэмчигцоодолын нэр дээр цоллуулсан шиг байна лээ. Төрийн зээрд гэж иймэрхүү л адуу даа...

О.Наранбаатар