Залуу уяач Ч.Баттогтох: Уяач хүн хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал амжилтанд хүрнээ гэж боддог
А.Тэлмэн
2017 оны 2-р сарын 03 -нд
Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумын уугуул, Говьсүмбэр аймгийн Шивээговь сумын харьяат, залуу уяач Ч.Баттогтохын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Уяа эвлүүлсэн энэ он жилүүдэд хичнээн айраг түрүү хүртэв?
-1994 онд сургуулиас гарч, мал маллах болсноос хойш 20 гаруй жил өнгөрчээ. Багадаа морь унаж өвлийн наадамд ганц нэг айрагдуулж байсан. Энэ үеэс л морь унах, уях сонирхолтой болсон шиг байгаа юм. Ингээд 2003 оноос бие дааж ганц нэг морины сүүл боож, сумынхаа наадамд мордуулдаг болсон. Гэвч ган гачигаас болоод нүүдэл суудал хийгээд хэсэг завсарлага авсан. Харин ойрын хоёр жилээс дахин уяаны ажилдаа ороод байна. Уржнангаас морио тэжээж, шинэ цагийн уяанд шамдангуй суралцаж явна. Тэгээд энэ жил сум орон нутагтаа бага сагахан наадамд хоёр түрүү авч, хоёрыг зургаалууллаа. Мөн Боржигон наадмын эрлийз доод насанд нэг бага адуу таваар давхиуллаа. Шивээговь сумынхаа баяр наадамд даага дөрөвлүүллээ. Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэдэг дээ. Мал сүргээ зөв зохистой эдлээд явбал адууны тэнгэр хардаг гэж боддог.
-Багадаа хэний морийг унаж хурдлуулдаг байсан юм бэ?
-Аав маань залуудаа морь уядаг байлаа. Гэхдээ сүүлдээ алба ажлаас болоод уяхаа больсон. Би ч нутаг усныхаа ганц нэг ах хүүгийн морийг өвлийн уралдаанд голдуу унадаг байлаа. Моринд томдох талдаа орчихсон байсан л даа. Тэрнээс манайханд өөр уяач байхгүй ээ. Нутгийн олны дэмжлэг туслалцаатайгаар морь уяж явна.
-Гаднаас адуу их авч байна уу?
-2010 оноос хойш адуугаа сайжруулахад түлхүү анхаарч ажиллалаа. Эндээс Сүхбаатар аймгийн нэг ах хүүтэйгээ хамт Сүхбаатар, Дундговиор яваад ирсэн. Адуу мал харж, нутаг үзэж, хүнтэй танилцаад, ганц нэг адуу авъя гэж бодсон юм. Ингээд Сүхбаатараас нэг соёолон азарга, мөн нэг соёолон гүү авсан. Энэ гүү нь хээлтэй ирж, унагалаад одоо даага болчихоод байна. Мөн Дундговийн Өндөршилээс нэг үрээ авч азарга тавилаа. Бас Адъяасүрэн гуайн Өмнөговийн Говьшанхад түрүүлж байсан хонгор морины эцэг Бөгөн хонгор азарганых нь төл хонгор үрээг авч азарга тавьсан. Морь уяхаасаа өмнө адуугаа бэлдэе, өөрийгөө ч бэлдээд авъя гэж бодож байна. Уяач хүн чинь хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал хэсэг хугацааны дараа амжилтанд хүрнээ гэж боддог юм. Өөрөөр хэлбэл юу юугүй адуу малаар тоглоод яахав гэж бодсон юм.
-Уяаны багштай юу?
-Осорын Доржсүх ахтайгаа хамт уяаны ажлаа хийдэг юм. Бид уяаны тал дээр санаа бодол их нийлнэ л дээ. Хоёулаа ярилцаж байгаад эцсийн шийдвэрээ гаргадаг. Мөн аймгийн Алдарт Нямхүүгээс их зөвлөгөө авнаа. Би ч алдаа гаргахвий гэхээс жоохон болгоомжилдог хүн л дээ. Ер нь хянуур талдаа гэж болно. Ямартаа олны үгийг сонсож, өөрийн бодлоо нэмэрлээд морио уядаг. Тийм болохоор морь хүүхэд мэнд сайхан наадаж байна.
-Энэ хавиараа л уралдаад байна уу?
-Тиймээ. Энэ хавиараа л нааддаг юм. Харин энэ жил Чойрт болсон Боржигон наадамд очиж уралдсан нь том наадмын нэг байлаа.
-Адуунаас өөр мал бий юу?
-Манай суманд олон малтай улс их бий. Миний хувьд тэмээнээс бусад нь байна. Бололцооны мал ахуйтай.
-Өнөөдөр залуучууд маань орон нутагтаа малаа маллаад сайхан амьдрах боломж хэр байна вэ?
-Байлгүй яахав. Сүүлийн жилүүдэд малчин өрх олширч байна. Энэ хэрээр мал ч их өсөж байна. Гэвч үүнээс үүдээд бэлчээрийн даацын тухай ярихаас өөр аргагүй болж байх шиг санагддаг. Нөгөө талаар малчид маань малаа чанаржуулж, тооны тал дээр анхаарах хэрэгтэй юм болов уу гэж боддог. Гэхдээ малчин бидний ажил цаг уураас их хамааралтай. Юутай ч тэнгэр хангай минь биднийг харж яваасай л гэж хүсэх юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч баярлалаа. “Тод магнай” сэтгүүлээр дамжуулан “Бэлхийн хурд” уяачдын холбооны нийт уяачдадаа сайн сайхан бүхнийг хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
-Уяа эвлүүлсэн энэ он жилүүдэд хичнээн айраг түрүү хүртэв?
-1994 онд сургуулиас гарч, мал маллах болсноос хойш 20 гаруй жил өнгөрчээ. Багадаа морь унаж өвлийн наадамд ганц нэг айрагдуулж байсан. Энэ үеэс л морь унах, уях сонирхолтой болсон шиг байгаа юм. Ингээд 2003 оноос бие дааж ганц нэг морины сүүл боож, сумынхаа наадамд мордуулдаг болсон. Гэвч ган гачигаас болоод нүүдэл суудал хийгээд хэсэг завсарлага авсан. Харин ойрын хоёр жилээс дахин уяаны ажилдаа ороод байна. Уржнангаас морио тэжээж, шинэ цагийн уяанд шамдангуй суралцаж явна. Тэгээд энэ жил сум орон нутагтаа бага сагахан наадамд хоёр түрүү авч, хоёрыг зургаалууллаа. Мөн Боржигон наадмын эрлийз доод насанд нэг бага адуу таваар давхиуллаа. Шивээговь сумынхаа баяр наадамд даага дөрөвлүүллээ. Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэдэг дээ. Мал сүргээ зөв зохистой эдлээд явбал адууны тэнгэр хардаг гэж боддог.
-Багадаа хэний морийг унаж хурдлуулдаг байсан юм бэ?
-Аав маань залуудаа морь уядаг байлаа. Гэхдээ сүүлдээ алба ажлаас болоод уяхаа больсон. Би ч нутаг усныхаа ганц нэг ах хүүгийн морийг өвлийн уралдаанд голдуу унадаг байлаа. Моринд томдох талдаа орчихсон байсан л даа. Тэрнээс манайханд өөр уяач байхгүй ээ. Нутгийн олны дэмжлэг туслалцаатайгаар морь уяж явна.
-Гаднаас адуу их авч байна уу?
-2010 оноос хойш адуугаа сайжруулахад түлхүү анхаарч ажиллалаа. Эндээс Сүхбаатар аймгийн нэг ах хүүтэйгээ хамт Сүхбаатар, Дундговиор яваад ирсэн. Адуу мал харж, нутаг үзэж, хүнтэй танилцаад, ганц нэг адуу авъя гэж бодсон юм. Ингээд Сүхбаатараас нэг соёолон азарга, мөн нэг соёолон гүү авсан. Энэ гүү нь хээлтэй ирж, унагалаад одоо даага болчихоод байна. Мөн Дундговийн Өндөршилээс нэг үрээ авч азарга тавилаа. Бас Адъяасүрэн гуайн Өмнөговийн Говьшанхад түрүүлж байсан хонгор морины эцэг Бөгөн хонгор азарганых нь төл хонгор үрээг авч азарга тавьсан. Морь уяхаасаа өмнө адуугаа бэлдэе, өөрийгөө ч бэлдээд авъя гэж бодож байна. Уяач хүн чинь хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал хэсэг хугацааны дараа амжилтанд хүрнээ гэж боддог юм. Өөрөөр хэлбэл юу юугүй адуу малаар тоглоод яахав гэж бодсон юм.
-Уяаны багштай юу?
-Осорын Доржсүх ахтайгаа хамт уяаны ажлаа хийдэг юм. Бид уяаны тал дээр санаа бодол их нийлнэ л дээ. Хоёулаа ярилцаж байгаад эцсийн шийдвэрээ гаргадаг. Мөн аймгийн Алдарт Нямхүүгээс их зөвлөгөө авнаа. Би ч алдаа гаргахвий гэхээс жоохон болгоомжилдог хүн л дээ. Ер нь хянуур талдаа гэж болно. Ямартаа олны үгийг сонсож, өөрийн бодлоо нэмэрлээд морио уядаг. Тийм болохоор морь хүүхэд мэнд сайхан наадаж байна.
-Энэ хавиараа л уралдаад байна уу?
-Тиймээ. Энэ хавиараа л нааддаг юм. Харин энэ жил Чойрт болсон Боржигон наадамд очиж уралдсан нь том наадмын нэг байлаа.
-Адуунаас өөр мал бий юу?
-Манай суманд олон малтай улс их бий. Миний хувьд тэмээнээс бусад нь байна. Бололцооны мал ахуйтай.
-Өнөөдөр залуучууд маань орон нутагтаа малаа маллаад сайхан амьдрах боломж хэр байна вэ?
-Байлгүй яахав. Сүүлийн жилүүдэд малчин өрх олширч байна. Энэ хэрээр мал ч их өсөж байна. Гэвч үүнээс үүдээд бэлчээрийн даацын тухай ярихаас өөр аргагүй болж байх шиг санагддаг. Нөгөө талаар малчид маань малаа чанаржуулж, тооны тал дээр анхаарах хэрэгтэй юм болов уу гэж боддог. Гэхдээ малчин бидний ажил цаг уураас их хамааралтай. Юутай ч тэнгэр хангай минь биднийг харж яваасай л гэж хүсэх юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч баярлалаа. “Тод магнай” сэтгүүлээр дамжуулан “Бэлхийн хурд” уяачдын холбооны нийт уяачдадаа сайн сайхан бүхнийг хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна