Залуу уяач Ч.Баттогтох: Уяач хүн хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал амжилтанд хүрнээ гэж боддог

2017 оны 2-р сарын 03 -нд

Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумын уугуул, Говьсүмбэр аймгийн Шивээговь сумын харьяат, залуу уяач Ч.Баттогтохын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Уяа эвлүүлсэн энэ он жилүүдэд хичнээн айраг түрүү хүртэв?
-1994 онд сургуулиас гарч, мал маллах болсноос хойш 20 гаруй жил өнгөрчээ. Багадаа морь унаж өвлийн наадамд ганц нэг айрагдуулж байсан. Энэ үеэс л морь унах, уях сонирхолтой болсон шиг байгаа юм. Ингээд 2003 оноос бие дааж ганц нэг морины сүүл боож, сумынхаа наадамд мордуулдаг болсон. Гэвч ган гачигаас болоод нүүдэл суудал хийгээд хэсэг завсарлага авсан. Харин ойрын хоёр жилээс дахин уяаны ажилдаа ороод байна. Уржнангаас морио тэжээж, шинэ цагийн уяанд шамдангуй суралцаж явна. Тэгээд энэ жил сум орон нутагтаа бага сагахан наадамд хоёр түрүү авч, хоёрыг зургаалууллаа. Мөн Боржигон наадмын эрлийз доод насанд нэг бага адуу таваар давхиуллаа. Шивээговь сумынхаа баяр наадамд даага дөрөвлүүллээ. Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэдэг дээ. Мал сүргээ зөв зохистой эдлээд явбал адууны тэнгэр хардаг гэж боддог.
-Багадаа хэний морийг унаж хурдлуулдаг байсан юм бэ?
-Аав маань залуудаа морь уядаг байлаа. Гэхдээ сүүлдээ алба ажлаас болоод уяхаа больсон. Би ч нутаг усныхаа ганц нэг ах хүүгийн морийг өвлийн уралдаанд голдуу унадаг байлаа. Моринд томдох талдаа орчихсон байсан л даа. Тэрнээс манайханд өөр уяач байхгүй ээ. Нутгийн олны дэмжлэг туслалцаатайгаар морь уяж явна.
-Гаднаас адуу их авч байна уу?
-2010 оноос хойш адуугаа сайжруулахад түлхүү анхаарч ажиллалаа. Эндээс Сүхбаатар аймгийн нэг ах хүүтэйгээ хамт Сүхбаатар, Дундговиор яваад ирсэн. Адуу мал харж, нутаг үзэж, хүнтэй танилцаад, ганц нэг адуу авъя гэж бодсон юм. Ингээд Сүхбаатараас нэг соёолон азарга, мөн нэг соёолон гүү авсан. Энэ гүү нь хээлтэй ирж, унагалаад одоо даага болчихоод байна. Мөн Дундговийн Өндөршилээс нэг үрээ авч азарга тавилаа. Бас Адъяасүрэн гуайн Өмнөговийн Говьшанхад түрүүлж байсан хонгор морины эцэг Бөгөн хонгор азарганых нь төл хонгор үрээг авч азарга тавьсан. Морь уяхаасаа өмнө адуугаа бэлдэе, өөрийгөө ч бэлдээд авъя гэж бодож байна. Уяач хүн чинь хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал хэсэг хугацааны дараа амжилтанд хүрнээ гэж боддог юм. Өөрөөр хэлбэл юу юугүй адуу малаар тоглоод яахав гэж бодсон юм.
-Уяаны багштай юу?
-Осорын Доржсүх ахтайгаа хамт уяаны ажлаа хийдэг юм. Бид уяаны тал дээр санаа бодол их нийлнэ л дээ. Хоёулаа ярилцаж байгаад эцсийн шийдвэрээ гаргадаг. Мөн аймгийн Алдарт Нямхүүгээс их зөвлөгөө авнаа. Би ч алдаа гаргахвий гэхээс жоохон болгоомжилдог хүн л дээ. Ер нь хянуур талдаа гэж болно. Ямартаа олны үгийг сонсож, өөрийн бодлоо нэмэрлээд морио уядаг. Тийм болохоор морь хүүхэд мэнд сайхан наадаж байна.
-Энэ хавиараа л уралдаад байна уу?
-Тиймээ. Энэ хавиараа л нааддаг юм. Харин энэ жил Чойрт болсон Боржигон наадамд очиж уралдсан нь том наадмын нэг байлаа.
-Адуунаас өөр мал бий юу?
-Манай суманд олон малтай улс их бий. Миний хувьд тэмээнээс бусад нь байна. Бололцооны мал ахуйтай.
-Өнөөдөр залуучууд маань орон нутагтаа малаа маллаад сайхан амьдрах боломж хэр байна вэ?
-Байлгүй яахав. Сүүлийн жилүүдэд малчин өрх олширч байна. Энэ хэрээр мал ч их өсөж байна. Гэвч үүнээс үүдээд бэлчээрийн даацын тухай ярихаас өөр аргагүй болж байх шиг санагддаг. Нөгөө талаар малчид маань малаа чанаржуулж, тооны тал дээр анхаарах хэрэгтэй юм болов уу гэж боддог. Гэхдээ малчин бидний ажил цаг уураас их хамааралтай. Юутай ч тэнгэр хангай минь биднийг харж яваасай л гэж хүсэх юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч баярлалаа. “Тод магнай” сэтгүүлээр дамжуулан “Бэлхийн хурд” уяачдын холбооны нийт уяачдадаа сайн сайхан бүхнийг хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
-Уяа эвлүүлсэн энэ он жилүүдэд хичнээн айраг түрүү хүртэв?
-1994 онд сургуулиас гарч, мал маллах болсноос хойш 20 гаруй жил өнгөрчээ. Багадаа морь унаж өвлийн наадамд ганц нэг айрагдуулж байсан. Энэ үеэс л морь унах, уях сонирхолтой болсон шиг байгаа юм. Ингээд 2003 оноос бие дааж ганц нэг морины сүүл боож, сумынхаа наадамд мордуулдаг болсон. Гэвч ган гачигаас болоод нүүдэл суудал хийгээд хэсэг завсарлага авсан. Харин ойрын хоёр жилээс дахин уяаны ажилдаа ороод байна. Уржнангаас морио тэжээж, шинэ цагийн уяанд шамдангуй суралцаж явна. Тэгээд энэ жил сум орон нутагтаа бага сагахан наадамд хоёр түрүү авч, хоёрыг зургаалууллаа. Мөн Боржигон наадмын эрлийз доод насанд нэг бага адуу таваар давхиуллаа. Шивээговь сумынхаа баяр наадамд даага дөрөвлүүллээ. Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэдэг дээ. Мал сүргээ зөв зохистой эдлээд явбал адууны тэнгэр хардаг гэж боддог.
-Багадаа хэний морийг унаж хурдлуулдаг байсан юм бэ?
-Аав маань залуудаа морь уядаг байлаа. Гэхдээ сүүлдээ алба ажлаас болоод уяхаа больсон. Би ч нутаг усныхаа ганц нэг ах хүүгийн морийг өвлийн уралдаанд голдуу унадаг байлаа. Моринд томдох талдаа орчихсон байсан л даа. Тэрнээс манайханд өөр уяач байхгүй ээ. Нутгийн олны дэмжлэг туслалцаатайгаар морь уяж явна.
-Гаднаас адуу их авч байна уу?
-2010 оноос хойш адуугаа сайжруулахад түлхүү анхаарч ажиллалаа. Эндээс Сүхбаатар аймгийн нэг ах хүүтэйгээ хамт Сүхбаатар, Дундговиор яваад ирсэн. Адуу мал харж, нутаг үзэж, хүнтэй танилцаад, ганц нэг адуу авъя гэж бодсон юм. Ингээд Сүхбаатараас нэг соёолон азарга, мөн нэг соёолон гүү авсан. Энэ гүү нь хээлтэй ирж, унагалаад одоо даага болчихоод байна. Мөн Дундговийн Өндөршилээс нэг үрээ авч азарга тавилаа. Бас Адъяасүрэн гуайн Өмнөговийн Говьшанхад түрүүлж байсан хонгор морины эцэг Бөгөн хонгор азарганых нь төл хонгор үрээг авч азарга тавьсан. Морь уяхаасаа өмнө адуугаа бэлдэе, өөрийгөө ч бэлдээд авъя гэж бодож байна. Уяач хүн чинь хүлцэнгүй, хүлээцтэй байвал хэсэг хугацааны дараа амжилтанд хүрнээ гэж боддог юм. Өөрөөр хэлбэл юу юугүй адуу малаар тоглоод яахав гэж бодсон юм.
-Уяаны багштай юу?
-Осорын Доржсүх ахтайгаа хамт уяаны ажлаа хийдэг юм. Бид уяаны тал дээр санаа бодол их нийлнэ л дээ. Хоёулаа ярилцаж байгаад эцсийн шийдвэрээ гаргадаг. Мөн аймгийн Алдарт Нямхүүгээс их зөвлөгөө авнаа. Би ч алдаа гаргахвий гэхээс жоохон болгоомжилдог хүн л дээ. Ер нь хянуур талдаа гэж болно. Ямартаа олны үгийг сонсож, өөрийн бодлоо нэмэрлээд морио уядаг. Тийм болохоор морь хүүхэд мэнд сайхан наадаж байна.
-Энэ хавиараа л уралдаад байна уу?
-Тиймээ. Энэ хавиараа л нааддаг юм. Харин энэ жил Чойрт болсон Боржигон наадамд очиж уралдсан нь том наадмын нэг байлаа.
-Адуунаас өөр мал бий юу?
-Манай суманд олон малтай улс их бий. Миний хувьд тэмээнээс бусад нь байна. Бололцооны мал ахуйтай.
-Өнөөдөр залуучууд маань орон нутагтаа малаа маллаад сайхан амьдрах боломж хэр байна вэ?
-Байлгүй яахав. Сүүлийн жилүүдэд малчин өрх олширч байна. Энэ хэрээр мал ч их өсөж байна. Гэвч үүнээс үүдээд бэлчээрийн даацын тухай ярихаас өөр аргагүй болж байх шиг санагддаг. Нөгөө талаар малчид маань малаа чанаржуулж, тооны тал дээр анхаарах хэрэгтэй юм болов уу гэж боддог. Гэхдээ малчин бидний ажил цаг уураас их хамааралтай. Юутай ч тэнгэр хангай минь биднийг харж яваасай л гэж хүсэх юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч баярлалаа. “Тод магнай” сэтгүүлээр дамжуулан “Бэлхийн хурд” уяачдын холбооны нийт уяачдадаа сайн сайхан бүхнийг хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
5-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Нямаа: Морь уясан эр хүний х…
-
5-р сарын 02 -нд Д.Цэнд-Аюуш Зандан хүрэн морио ийнхүү уяж улсад тү…
-
5-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-76: ТОД МАНЛАЙ УЯАЧ Б.ОТГОННАСА…
-
4-р сарын 25 -нд МУ-ын Манлай уяач Ж.Нямдорж: Адуу гэдэг амьтан Мон…
-
4-р сарын 25 -нд Р.Баатархүүгийн ДЭЛГЭР ХЭЭР
-
4-р сарын 25 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАТ-ЭРДЭНЭ: Төв Халхын уяа ман…
-
4-р сарын 25 -нд Тод манлай уяач Б.Энхболд: Монгол хүүхдийг монгол …
-
4-р сарын 21 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-75: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ш.БАТДО…
-
2022 оны 4-р сарын 10 -нд Шилмэл гүүний дуудлага худалдаа боллоо
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Л.Дуламрагчаагийн ХОНГОР
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Тод манлай уяач Ө.Пүрэвбаатар: Морь цоллох нь хүүх…
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Б.АЗБАЯР: Зээрийн ооно шиг цахил…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Хүүхдийн адуу
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-74: Б.Наранбадрах
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн: Морь түрүүлж, айрагд…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Наранхүү: Хурдан буурал морио …
-
2022 оны 3-р сарын 25 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-73: МАНЛАЙ УЯАЧ Х.ТҮМЭНБАЯР
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Галшарын алдарт уяачид
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Ё.Болдбаатар: Миний морь уралдаагүй байсан ч морь…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Сумын Алдарт уяач А.Чинбат: Зургаан өөр угшлын аза…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Тод манлай уяач Бичээрэйн Далай: Уяач хүн наадмаас…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-72: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ М.ГОМБО…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Уяач Д.Алдараа: Сар хайрханы даншигт аав хүрэн хяз…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-71: МАНЛАЙ УЯАЧ Д.ЭРДЭНЭЧУЛУУН
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Тод манлай уяач Дайдийхүүгийн Баяраа: Адуу хүн хоё…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Аймгийн Алдарт уяач Т.Ходрой: Ажнай хүлгийн алтан …
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-70: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.БОРЧУ…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Л.Батмөнх: Хэн жилийн бэлтгэлээ зө…
-
2022 оны 2-р сарын 15 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-69: ГЭРЭЛ ЗУРАГЧИН Ч.ГАНБОЛД
-
2022 оны 2-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ж.Нэргүйбаатар: Уяа эвлүүлсэн эн…
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-68: АХМАД УЯАЧ Д.ДУГАРСҮРЭН
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд Тод манлай уяач Т.Батзориг: Адуугаа хайрлаж, зорил…
-
2022 оны 2-р сарын 11 -нд Төрийн хишиг хүртсэн шинэхэн цолтнууд
-
2022 оны 1-р сарын 23 -нд Сумын Алдарт уяач Ш.Баасанбат:Төрийн наадамд торго…
-
2022 оны 1-р сарын 23 -нд Тод манлай уяач Гордоогийн Доржпүрэв: Тэжээж эхлэх…
-
2022 оны 1-р сарын 23 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-67: МУ-ЫН МАНЛАЙ УЯАЧ С.ЭРДЭНЭБ…
-
2022 оны 1-р сарын 17 -нд Сумын Алдарт уяач Р.Оюунаа: Хэлж байгаад түрүүлгэд…
-
2022 оны 1-р сарын 17 -нд ТОД МАНЛАЙ УЯАЧ ТӨМӨРБААТАРЫН ГАЛБАДРАХ: Монгол хү…
-
2022 оны 1-р сарын 17 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-66: АЛТАН УНАГАНЫ ЭЗЭН Б.БАЯСГА…
-
2022 оны 1-р сарын 10 -нд Дархан түмэн эх зээрд халзан
-
2022 оны 1-р сарын 10 -нд Тод манлай уяач Бат-Өлзийн Отгоннасан: Их насны м…
-
2022 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Дамдинбазар: Хориод жил бөх …
-
2022 оны 1-р сарын 10 -нд Хөлний эмгэгийг хэрхэн оношилж, эмчлэх вэ?
-
2022 оны 1-р сарын 10 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-65: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.БАЯСГ…
-
2022 оны 1-р сарын 03 -нд Сумын Алдарт уяач, эмнэг сургалтын спортын мастер …
-
2022 оны 1-р сарын 03 -нд Тод манлай уяач Сундуйн Лувсанбалдан: Адуу, хүн хо…
-
2022 оны 1-р сарын 03 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-64: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Р.ГА…
-
2022 оны 1-р сарын 02 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Отгондорж: Морь эзнийхээ дурыг…
-
2021 оны 12-р сарын 30 -нд Тод манлай уяач Туваанжавын Гантөмөр: Хүн бүр мор…
-
2021 оны 12-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-63: МАНЛАЙ УЯАЧ Г.БАТЧУЛУУН
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна