Сумын Алдарт уяач Л.Гансүх: Хээр соёолонгийнхоо амжилтаар оны шилдэг уяачаар шалгарсан

Сүхбаатар аймгийн Наран сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Л.Гансүхийн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Сүхбаатар аймгийн 70 жилийн ой, зүүн бүсийн наадамд хээр соёолонгоо айрагдуулсан. Хээр үрээний удам угшлын талаар яриагаа эхэлье?
-Хээр морь миний унаган адуу. Эцэг нь хязаалангаасаа хойш Онгон суманд хоёр удаа  Наран суманд бас хоёр удаа айрагдсан хурдан хээр азарга байдаг юм. Эх хүрэн гүүг нь би сумынхаа Сэрвүүн гэдэг хүнээс авч байсан. Хээр морио унага байхад нь хамаатныхаа ах Чулуунбаатарын хүүд зааж өгөөд түүнээс хойш ахын маань нэр дээр уралддаг. Өнгөрсөн жил ч гэсэн уяа сойлгыг нь би тааруулж ахын маань нэр дээр цоллогдсон.
-Бага насандаа яаж давхиж байсан бэ?
-Хязаалангаасаа эхэлж уягдсан адуу. Тэр жилээ битүү үрээ Наран сумын наадамд түрүүлээд, аймгийн наадамд 16-аар давхисан. Соёолондоо Онгон суманд болсон өвлийн уралдаанд түрүүлж, “Гурван хонгор”-ын уралдаанд зургаалсан. Дараа нь аймгийн Аварга хүлэг шалгаруулах “Жавхлант шаргын хурд” уралдаанд 17-гоор давхиж, зун дан уяагаар 70 жилдээ очиж таваар давхисан нь тэр юм.
-Аймгийнхаа ойд уралдуулах тооцоотой байжээ дээ?
-Тиймээ. Уяа нь зөв ер нь их аятайхан байсан болохоор горьдлого тавьж л байлаа. Аймгийн 70 жилд бас нэг хээр азаргатай очсон. Азаргандаа нэлээд найдаж байсан боловч хойгуур эргээд 17-оор давхисан.
-Хээр морь ойн дараа ямархуу амжилттай наадав?
-Аймгийн ойн дараа Онгон суманд болсон “Түмний хүлэг” галын нээлтийн уралдаанд гурваар давхиж, Замын-Үд сумын ойд очиж долоолсон. Харин энэ он гарсаар нэг уралдаж аман хүзүүдээд одоо АХ-ын ойн баяр наадамдаа бэлтгэгдэж байна.
-Хаашаа явж уралдах бодолтой байна?
-Морио харж байгаад шийднээ.
-Хурдан морь уяж сойх болсоор хичнээн жил болж байгаа вэ. Энэ хугацаанд ямар амжилт үзүүлэв?
-Цэрэгт явах хүртлээ аав Лувсаншаравдаа тусалдаг байсан. Харин 1990 онд халагдаж ирээд бие даан морь уяж  байна. Түүнийхээ дараа жил анхны айргаа авч байлаа. 1991 онд миний уясан их насны морь сумын наадамд гурваар давхисан юм. Тэр цагаас хойш алтан тууртын буянаар айраг амсаагүй наадам цөөхөн. Одоогийн байдлаар сумынхаа наадмаас 20 гаруй айраг түрүү авсан байна лээ.  2011 онд сумын Алдарт уяач болж өнгөрсөн жил хээр соёолонгийнхоо амжилтаар сумынхаа оны шилдэг уяачаар шалгарсан.
-Хамгийн холдоо хаа хүрч наадаж байв. Адуутай нөхөрлөсөн он жилүүдээс хамгийн их сэтгэлд үлдэж сайхан дурсамж тээсэн нь хэдэн оны ямар наадам байсан бэ?
-1998 онд сумынхаа наадамд хонгор даагаа их хол түрүүлгэсэн маань санаанаас гардаггүй юм. Ганц миний ч биш нутаг орныхны маань сайхан дурсамж болж үлдсэн юм шиг байгаа юм. Тэр наадмын талаар одоо хэр нь манай сумынхан ярьдаг юм. Хамгийн хол явж наадсан нь гэвэл Замын-Үдийн ой юмуу даа. Би ер нь сумандаа л голдуу нааддаг хүн байгаа юм.
-Цаашид илүү сайхан дурсамжтай олон наадмууд хүлээж байгаа гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Ярилцсанд баярлалаа.

"Тод магнай" сэтгүүл Сүхбаатар аймгийн тусгай дугаар, 2013 он