Хурдан морь цоллооч Ч.Ганболд: Морь цоллохоор урам орж хурд нэмдэг

2016 оны 4-р сарын 05 -нд

Завхан аймгийн Цэцэн-Уул сумын уугуул, хурдан морь цоллооч Ч.Ганболдын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54

0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
6 цагийн өмнө Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд: Тод манлай уяач Б.…
-
Өчигдөр, 12:59 минут "Их хурд-10" уралдаанд эхний 10-т хурдалсан соёоло…
-
8-р сарын 21 -нд "Их хурд-10" уралдаанд эхний 10-т хурдалсан их нас…
-
8-р сарын 11 -нд ММСУХ-ны 30 жилийн ой, "Их хурд-10" уралдаанд эхни…
-
8-р сарын 05 -нд Сүүт гүүний унагыг шүтсү...
-
8-р сарын 04 -нд Зүүн бүсийн сонгомол бага ангилалд Ц.Мягмардоржийн…
-
2025 оны 8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Х.Нурлаты…
-
2025 оны 8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Э.Бямбасү…
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Д.Ариуннарангийн хээр хязаалан түрүүл…
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд М.Адъяабаатарын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсэд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зээрд түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Баруун бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Т.Цэенд…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Г.Пүрэвсүрэнгийн хүрэн халзан даага түр…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд С.Хүдэрчулууны зээрд соёолон түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн халтар морь түрүүлл…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Баярмагнайн бор соёолон түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд О.Баатарын хонгор соёолон түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн Гоё хээр азарга түр…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Тогтохын хүрэн халзан азарга түрүүл…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Б.Саянсанаагийн халиун азарга түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Л.Нямба…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд А.Ариунболдын зээрд даага түрүү магна…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эхний 1…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Б.Дагвабазарын хээр хязаалан түрүүллэ…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Баярхүүгийн зээрд шүдлэн түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Батдоржийн Ганбаярын хээр халзан шүдл…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Увс аймагт болсон баруун бүсийн уралдаануудад түрү…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн шүдлэн насны морьд гарааны зурхай ру…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Ж.Батзоригийн хар хязаалан түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Дорнод аймагт болсон "Зүүн бүсийн хурд" уралдаануу…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд 113 хязаалан бүртгүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач Д.…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Б.Гөлөгсайханы бор шүдлэн түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хөдөлмөрийн баатар Б.Далай нутагтаа "Цэнхэр тэнгэ…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 121 соёолон мордож, Н.Мөнхийн бор ха…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 147 хязаалан мордож, Г.Хишигбатын хэ…
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдаанд эхний 10-т ху…
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд М.Мөнхбатын хул морь түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Н.Мөнхзоригийн хээр азарга түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол бага…
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дунд…
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дээд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна