Хурдан морь цоллооч Ч.Ганболд: Морь цоллохоор урам орж хурд нэмдэг
А.Тэлмэн
2016 оны 4-р сарын 05 -нд
Завхан аймгийн Цэцэн-Уул сумын уугуул, хурдан морь цоллооч Ч.Ганболдын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна