Хурдан морь цоллооч Ч.Ганболд: Морь цоллохоор урам орж хурд нэмдэг

2016 оны 4-р сарын 05 -нд

Завхан аймгийн Цэцэн-Уул сумын уугуул, хурдан морь цоллооч Ч.Ганболдын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
-Хэзээнээс хурдан хүлгийн хийморь даллаж, цол дуудаж байгаа вэ?
-1977 оноос хойш тасралтгүй хурдан морины цол дуудаж байна.Манай нутагт надаас өөр морь цоллож байгаа хүн ховор л байна. Уг нь би хэдэн шавь бэлтгэсэн л юм. Даанч шүлэг уншиж байгаа юм шиг санах юм. Гэтэл морь цоллоно гэдэг чинь түрүү моринд урам зориг хайрлаж, баян ходоодонд тамир тэнхээ оруулах ёстой юм шүү дээ.Түрүү хүлгийн тэргүүн рүү харахад цаанаасаа үг ундраад, урсаад байдаг сан. Залуучуудын хувьд үгүй юм шиг байна аа.
-Та ингэхэд хэнээр морь цоллохыг заалгасан юм бэ?
-Манай сумын ерөөлч, магтаалч Чойжилжав гэдэг хүн надад хурдан морины цол дуудахыг анх зааж өгсөн юм. Тэгээд 1977 оноос эхлээд тойрсон сумдынхаа баяр наадмын айргийн морьдыг цоллодог болсон. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор гурван насны морь цоллолоо. Зарим залуус Ганбаа ахаар морио цоллуулахаар айраг, түрүү алдсангүй гэдэг юм. Хэдийгээр шууд тэгж ойлгож болохгүй ч бэлгэшээлтэй сайхан санагддаг. Аймгийн Алдарт Жигжидсүрэн гуай надаар тусгайлан морио цоллуулснаас хойш морьд нь сайн давхилаа гээд талархаж байсан удаатай. Түүнээс болсон уу, манай сумынхан морио тусгайлан цоллуулах дуртай шүү.
-Адуу хүртэл магтаалд урамшдаг байх нь ээ дээ?
-Бөх цолоо дуудуулахаар бяр ордог бол морь ч ялгаагүй хурд ордог байх. Хүн магтахаар баярладагтай адил адгуус ч гэсэн түүнийг зөн совингоор мэдэрдэг байх гэж боддог. Би өнгөрсөн 37 жилийн хугацаанд 700 орчим морины цолыг дуудаж, урам хайрласан байна лээ.
-Олон сайхан хүлгүүдийн хийморийг даллажээ. Ингэхэд та хурдан морь унадаг байв уу?
-Цэцэн-Уул сумын Баасанжавын хурдан бор морийг унаж байсан.Мөн Ондгой гэдэг хүний морийг унаж олон айраг, түрүү авсаан. Сантмаргазад 1968 оноос эхлээд таван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд яриад байвал олон доо.
-Морь уяна биз?
-Өөрийн нэрний цавьдар даагаа анх Сантмаргаз суманд уяж наймлуулсан. Дараа нь хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдүүлж, соёолон Завханмандалд аман хүзүүдүүлсэн. Тэр үед өөрөө морио унадаг байлаа. Цавьдар үрээ ээжийн маань яг унаган адуу. Түүний дараа нэгдлээс сайхан хүрэн даага авч Цэцэн-Уулын наадамд дөрөвт давхиулж байсан. 2000 онд Нөмрөгөөс хээр хязаалан авч хоёр айрагдууллаа. Хээр азарганы маань төл хээр үрээ 2005 онд сумандаа айрагдсан. 2008 онд аймгийн Алдарт уяач Норсонжамц гуайгаас азарга авч нэг айрагдуулсан. Ингээд яриад байвал ганц нэг юм бий.
"Тод магнай" сэтгүүл №54

0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2 цагийн өмнө Хүйн долоод азарга мордох гэж байна
-
2 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
17 цагийн өмнө Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
17 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
17 цагийн өмнө Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
19 цагийн өмнө Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
20 цагийн өмнө Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
21 цагийн өмнө 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
22 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
23 цагийн өмнө Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
22 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
17 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
19 цагийн өмнө Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
23 цагийн өмнө Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
2 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
21 цагийн өмнө 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө Хүйн долоод азарга мордох гэж байна
-
17 цагийн өмнө Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
20 цагийн өмнө Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
17 цагийн өмнө Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна