Аймгийн Алдарт уяач Ц.Үнэнбаяр: Манай залуу уяачид нэгдээд "Зүүнтурууны унаган хурд" галтай боллоо


Увс аймгийн Баруунтуруун сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Цэдэвийн Үнэнбаярын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Алдартын амжилтын товчооноор ярилцлагаа эхэлье?
- Би аймгийн болон улсын чанартай тэгш ойн наадмуудаас авсан 17,18 айраг түрүүн амжилтаараа өнгөрсөн жил аймгийн Алдарт уяач цолыг хүртсэн. Анх 2008 онд аймгийн наадамд өөрийн хар азаргаа уралдуулж байлаа. Аймагт есөөр ирсэн хар азарга залгаад өөр нэг томхон наадамд 10-аар ирсэн. Анхны уралдаандаа ийнхүү наадчихаад их л баяртай ирж байлаа. Харин дараа жилийн хавар нь манай энд болсон төвийн бүсийн уралдаанд түрүүлгэсэн. Дараа нь аймгийн наадамд аман хүзүүдүүлж томоохон наадмын өм нээгдэж байлаа. Тэр зундаа гурав, дөрвөн ч сумын тэгш ойн наадамд уралдуулж түрүүлгэж байсан. Харин хязаалан жилийн хавар нь Завханд болсон бүсийн уралдаанд түрүү магнай болгож, аймгийнхаа бүсийн уралдаанд аман хүзүүдүүлсэн. Тэгээд 2011 оны зун манай аймагт болсон баруун бүсийн даншгаар түрүүлж яваад тойрог дээр хадуурчихсан. Тэрнээс хоёр, гурав хоногийн дараа аймагт Мөнхбат аваргын наадам болсон юм. Энд томоохон даншигт тоосоо өргөсөн 100 гаруй хязаалан уралдсанаас түрүүлж байв. Тэгэхэд бас суманд болсон хилийн цэргийн ангийн 10 жилийн ойн наадамд соёолон айрагдуулсан. 2012 онд хар соёолон, ахиад нэг хээр даага хоёроо Завханы бүсэд авч очоод хоёуланг нь аман хүзүүдүүлсэн. Завханы бүс гэдэг нь энэ тойргийн арын бүс буюу аймгийн бүс байгаа юм. Тэр хавраа Увс аймгийн төвийн бүсийн уралдаанд хээр даагаа түрүүлгэсэн. Хээр даага тэгэхэд 6,7 баярт түрүүлж сайхан хурдалсан. Энэ ондоо Баян-Өлгий аймагт болсон баруун бүсийн даншигт соёолон хар үрээ, хээр даагаа мордуулж, нэг нь 13-т, хээр даага 20 гаргаад ирсэн. Залгаад 2013 онд аймгийнхаа зүүн бүсэд хээр даагаа түрүүлгэж, шүдлэн үрээ айрагдуулсан. Тэр зундаа аймгийнхаа наадамд хээр даагаа гуравлуулсан юм. Үргэлжлүүлээд сумынхаа ойгоор 4,5 морь уяж оролцоод, хоёр даага айрагдуулан, шүдлэн үрээ айргийн гурваар ирсэн. Бас хэд хэдэн бага наадмаас 10,20-оод шахуу айраг авсан байхаа, их л сайхан наадсан юмдаг. 2014 онд Завханы бүсэд очиж нэг түрүү, хоёр айраг авч, аймгийнхаа төвийн бүсэд шүдлэн, хязаалан мордуулаад нэгийг нь аман хүзүүдүүлж, нөгөө нь гурваар орсон. Ноднин болохоор Завханы Сантмаргац сумын 90 жилийн ойгоор даага, шүдлэн хээр үрээгээ тус тус айрагдууллаа. 2015 он гарсаар Завханд наадаад хоёр айраг авлаа. Мөн Увсынхаа төвийн бүсэд соёолон үрээ уралдуулаад 10-аар давхиулаад, Зүүнговьд болсон зүүн бүсийн уралдаанд соёолон наймаар орлоо.
-Таны удамд уяачид олон байв уу?
-Би удамт уяач хүн. Миний аав, авга ах Сундуй, авга ах Баярзолбоо, төрсөн ах нар бүгд аймгийн Алдарт уяачид. Манай бүлээс нийт 6,7 аймгийн Алдарт уяач бий. Би 2010 онд гэрлэсэн. Манайх хоёр хүүхэдтэй. Хүү маань өнгөрсөн морин жилд төрсөн. Ирээдүйд удам залган, морины төлөө хүн болж аймгийн Алдартуудын тоог нэмэх хүн дээ.
-Аав тань ямар ямар адуугаар наадаж, ямар амжилт гаргасан бэ?
-Аав маань адуучин хүн. Морь их сайхан унадагсан. Намайг ухаан орохын л Сангийн адуу маллаж байлаа.
Миний мэдэхээр 2000 онд Баянтэс суманд анх удаа баруун бүсийн даншиг болсон юм. Энд 200 морь уралдсанаас хар морь хязаалан насанд түрүүлж байсан. Шүдлэнгээсээ уягдсан хар үрээ тэр жилээ сумынхаа ойд аман хүзүүдээд, хязааландаа ийнхүү түрүүлж, соёолондоо сумандаа түрүүлсэн. Дараа нь Увс аймгийнхаа ойд очиж түрүүлж байлаа. Дараа жил нь Увс аймгийн 70 жилийн ойгоор соёолон түрүүлгэсэн. 2004 онд бүдүүрсэн хойноо найман настай Зүүнхангай сумын 80 жилд аман хүзүүдсэн. Сүүлдээ хөл нь жоохон муудсан л даа. Одоо 18 хүрч байна.
-Аав тань хэдэн оны Алдарт вэ?
- 2003 онд аймгийн Алдарт уяач болж байлаа. Гэхдээ томоохон наадмын айраг түрүүн амжилтыг би сайн мэдэхгүй юм.
-Таны хувьд бие даан морь уяад хэдэн жил болж байна вэ?
-Би 2003 оноос хойш морь уяж байна. Анх 13-тайдаа хар морьтойгоо чацуу хүрэн морийг уяж байлаа. Тэгэхэд ааваараа заалгаад уяа тааруулж байсан юм. Өнөөхөө сумын наадамд есөөр давхиулсан. Түүнээс хоёр жилийн дараа сумынхаа багахан наадмаас анхны айргаа авч уяачийн гараагаа эхлүүлсэн.
-Хаана хаанахын адуутай вэ?
-Би ч адуу л сонирхдог хүн. Энд тэндэхийн гайгүй гэсэн азаргыг авч адууныхаа үүлдэр угсааг сайжруулахад хувь нэмрээ оруулаад л явна. Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын угшилтай нэг азарга байна. Хэнтийн Баянмөнх угшлын азарга тавилаа. Залуу уяачдаа ч адууныхаа удам угшлыг сайжруулж, нутаг орныхоо нэрийг гаргацгаая гэж хэлдэг юм. Манайхан 2013 оноос гал холбоотой болсон. Би анхны гишүүдийн нэг байгаа юм.
-Ямар нэртэй холбоо билээ?
-Манай багийн төв дээр морь уядаг хэсэг залуучууд гал байгуулахаар нэгдсэн юм билээ. Дээд тал нь морь уяад хоёр жил болж байгаа залуучууд л даа. Би Увс аймгийн хэмжээнд бариа өндөртэй нь болохоор над дээр ирцгээж, саналаа хэлсэн. Би ч дэмжиж, ингээд 40 гаруй уяач хуралдаад галаа байгуулж, нэрээ сонгосон. Зургаа, долоон нэр яригдаж байгаад “Зүүнтүрүүний унаган хурд” нэрэн дээр тогтож байлаа.Галын тэргүүлэгч гишүүд улирал тутам 100 мянган төгрөгийн хандив өргөдөг. Харин уяачид нэг улиралд 10000 төгрөг, жилийн 40000 төгрөг хандивладаг журамтай.
-Галаараа хаагуур хаагуур наадав?
-Байгуулагдсанаас хойш аймагт очиж уралдлаа. Ноднин 90 жил нь болсон бүх сумуудаар хуваагдаж яваад айраг, түрүүтэй наадаад ирлээ. Энэ он гарсаар нэгдсэн журмаар 10-аад морьтой явж, бага насанд гурван айраг авлаа. Зүүн бүсэд болсон уралдаанд очоод хоёр айрагтай ирлээ. Энд тодорхой амжилт үзүүлсэн уяачдадаа галынхаа хорооноос урамшуулал өгдөг юм. Бас тухайн жилийнхээ шилдгийг тодруулдаг болоод байгаа.
-Бидний яриа өндөрлөж байна. Ярилцлагаа таны сэтгэлд хоногшсон хамгийн сайхан наадмын дурсамжаар өндөрлөмөөр байна.
-Олон сайхан наадам байна. Тэр дундаас 2010 онд анх удаа Зүүнговьд болсон зүүн бүсийн уралдаанд шүдлэн үрээ түрүүлгэж байсан. Энд газар газрын гайгүй морьд уралдсанаас авга ах маань шүдлэн, хязаалан, соёолон насны гурван түрүүг авч, үнэхээр сайхан наадсансан.
"Тод магнай" сэтгүүл Увс аймгийн тусгай дугаар



0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна