Аймгийн Алдарт уяач Л.Баярсайн: Морьдоо хөтлөөд, тэмээн тэрэгтэй хүүхдээ аваад замд гардагсан

2016 оны 3-р сарын 28 -нд

Говьсүмбэр аймгийн Сүмбэр сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Л.Баярсайн гуайн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Алдарт сайхан өвөлжиж байна уу. Нас сүүдэр хэд хүрч байна вэ?
-1930 онд аймгийнхаа Баянбулаг гэдэг газар аав, ээжийн бага хүү болон төрж байлаа. Нас сүүдэр 85 хүрч байна. Эгч маань 91-тэй хөгшин Чойрт амьдарч байгаа. Одоо ч бидний үеийнхэн ховор болж дээ. Бид сайн ижийгийн буянд сайхан л наслаж явна.
-Та хэдэн хүүхэдтэй вэ?
-Анх 27 настай аав болж байлаа. Манайх зургаан хүүхэдтэй.
-Таны өвөг дээдэст морь мал уядаг улс байв уу?
-Байхгүй ээ. Моринд дуртай нутгийн олны нөлөө л их байсан болов уу. 24,25-тайгаасаа өөрийн болон өрөөлийн морийг уяж эхэлсэн. Одоо санаж байгаагаар 27-тойдоо Төв аймгийн нэг суманд их нас түрүүлгэж явлаа. Бас нэг даага түрүүлгэсэн нь анхны амжилтууд. Тэр үед улсад морь түрүүлгэсэн Морьтын Цэнд, Боргой нарын лут уяачидтай нэгэн цагт мөр зэрэгцэн явлаа. Мэдээж аймаг, сумандаа нэрээ гарсан алдартууд ч олон байв.
-Тэр үед ямар ажил хийж байсан бэ?
-Нэгдэл нийгмийн үед багийн дарга, худалдаа бэлтгэлийн дарга явлаа. Насаараа л дарганцар хийсэн хүн дээ, би. Ажлынхаа хажуугаар морио уяна.
-Морь уялаа гэж зэмлүүлэхгүй юу?
-Яалаа гэж. Харин ч айраг түрүү аваад ирэхээр сайн байна л гэнэ. Тэр үедээ нэр хүндтэй ч байж. Морьдоо хөтлөөд, тэмээн тэрэгтэй хүүхдээ аваад л замдаа гарна даа.
-Адуу малны наймаа арилжаа хэр хийж явсан бэ?
-Сүүлд эндээсээ нэг их морь худалдаж авсан нь одоо бий. За тэгээд Дамдинжав гэж хүнээс хар морь авч сумынхаа наадамд түрүүлгэсэн бол Борхүүгээс авсан даагаа ч түрүү магнайд хурдлуулж байлаа. Мөн Шаравжамц гэж хүнээс соёолон азарга авч Даланжаргаланд нэгийн дараа аман хүзүү орууллаа. Дээхнэ Туяа нэгдлийн 20 жилийн ой их мундаг болсон юм. Олон сумын уяачид оролцсон энэ наадамд 100 орчим шүдлэн мордож, борлог үрээгээ аман хүзүүдүүлж явлаа. Тэгэхэд Иххэтийн томчуудаас Онгоо Адилбиш, Нарангэрэл, Өндөршилийн Гүр нарын зүрхтэй улс ирж, сайхан танилцгаасан. Томчууд бүгд л айраг түрүүтэй буцсан юмдаг.
-Өнгөрсөн хугацаанд уяачийн хувьд бахархал төрүүлсэн ямар наадам байна вэ?
-1959, 60 оны үед манай энд нэг том наадам болж, хар их морио түрүүлгэж байлаа. Бас л сайхан наадам болохоор одоо ч дурсахад таатай санагдаж байна.
-Одоо морь уяж байна уу?
-Уяхгүй. Харин болж өгвөл наадам алгасахгүй үзэхийг боддог. Харж байхад манийн үеийн юм алга болж. Бид ч бүдүүн барагаар уядаг байсан юм биш шүү. Одоо жилийн дөрвөн улирал уралдаантай болчихлоо. Уяачдын морь уях эрдэм ухаан ч илүү нарийсаж, илүү мэргэжлийн болчихож. Мэдээж энэ сайн хэрэг. Харин наадам дээр сайхан морь унасан улс манай энд цөөхөн харагдах юм. Машин, мотоцикльтой л давхилдаад байна. Сайхан морио унаад, үндэсний дээлээ өмсөөд, ур хийцтэй эмээлээ тохсон хүн тун ховорхон гээч. Бид бол үүгээрээ л гангардаг байлаа. Өвгөн ах нь монгол наадам гэдэг утгаараа үндэсний гэсэн бүхэн энэ өдөр цогцолж байгаасай гэж хүсдэг юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
-Алдарт сайхан өвөлжиж байна уу. Нас сүүдэр хэд хүрч байна вэ?
-1930 онд аймгийнхаа Баянбулаг гэдэг газар аав, ээжийн бага хүү болон төрж байлаа. Нас сүүдэр 85 хүрч байна. Эгч маань 91-тэй хөгшин Чойрт амьдарч байгаа. Одоо ч бидний үеийнхэн ховор болж дээ. Бид сайн ижийгийн буянд сайхан л наслаж явна.
-Та хэдэн хүүхэдтэй вэ?
-Анх 27 настай аав болж байлаа. Манайх зургаан хүүхэдтэй.
-Таны өвөг дээдэст морь мал уядаг улс байв уу?
-Байхгүй ээ. Моринд дуртай нутгийн олны нөлөө л их байсан болов уу. 24,25-тайгаасаа өөрийн болон өрөөлийн морийг уяж эхэлсэн. Одоо санаж байгаагаар 27-тойдоо Төв аймгийн нэг суманд их нас түрүүлгэж явлаа. Бас нэг даага түрүүлгэсэн нь анхны амжилтууд. Тэр үед улсад морь түрүүлгэсэн Морьтын Цэнд, Боргой нарын лут уяачидтай нэгэн цагт мөр зэрэгцэн явлаа. Мэдээж аймаг, сумандаа нэрээ гарсан алдартууд ч олон байв.
-Тэр үед ямар ажил хийж байсан бэ?
-Нэгдэл нийгмийн үед багийн дарга, худалдаа бэлтгэлийн дарга явлаа. Насаараа л дарганцар хийсэн хүн дээ, би. Ажлынхаа хажуугаар морио уяна.
-Морь уялаа гэж зэмлүүлэхгүй юу?
-Яалаа гэж. Харин ч айраг түрүү аваад ирэхээр сайн байна л гэнэ. Тэр үедээ нэр хүндтэй ч байж. Морьдоо хөтлөөд, тэмээн тэрэгтэй хүүхдээ аваад л замдаа гарна даа.
-Адуу малны наймаа арилжаа хэр хийж явсан бэ?
-Сүүлд эндээсээ нэг их морь худалдаж авсан нь одоо бий. За тэгээд Дамдинжав гэж хүнээс хар морь авч сумынхаа наадамд түрүүлгэсэн бол Борхүүгээс авсан даагаа ч түрүү магнайд хурдлуулж байлаа. Мөн Шаравжамц гэж хүнээс соёолон азарга авч Даланжаргаланд нэгийн дараа аман хүзүү орууллаа. Дээхнэ Туяа нэгдлийн 20 жилийн ой их мундаг болсон юм. Олон сумын уяачид оролцсон энэ наадамд 100 орчим шүдлэн мордож, борлог үрээгээ аман хүзүүдүүлж явлаа. Тэгэхэд Иххэтийн томчуудаас Онгоо Адилбиш, Нарангэрэл, Өндөршилийн Гүр нарын зүрхтэй улс ирж, сайхан танилцгаасан. Томчууд бүгд л айраг түрүүтэй буцсан юмдаг.
-Өнгөрсөн хугацаанд уяачийн хувьд бахархал төрүүлсэн ямар наадам байна вэ?
-1959, 60 оны үед манай энд нэг том наадам болж, хар их морио түрүүлгэж байлаа. Бас л сайхан наадам болохоор одоо ч дурсахад таатай санагдаж байна.
-Одоо морь уяж байна уу?
-Уяхгүй. Харин болж өгвөл наадам алгасахгүй үзэхийг боддог. Харж байхад манийн үеийн юм алга болж. Бид ч бүдүүн барагаар уядаг байсан юм биш шүү. Одоо жилийн дөрвөн улирал уралдаантай болчихлоо. Уяачдын морь уях эрдэм ухаан ч илүү нарийсаж, илүү мэргэжлийн болчихож. Мэдээж энэ сайн хэрэг. Харин наадам дээр сайхан морь унасан улс манай энд цөөхөн харагдах юм. Машин, мотоцикльтой л давхилдаад байна. Сайхан морио унаад, үндэсний дээлээ өмсөөд, ур хийцтэй эмээлээ тохсон хүн тун ховорхон гээч. Бид бол үүгээрээ л гангардаг байлаа. Өвгөн ах нь монгол наадам гэдэг утгаараа үндэсний гэсэн бүхэн энэ өдөр цогцолж байгаасай гэж хүсдэг юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
6-р сарын 27 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №85: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Э.УУГАНБ…
-
6-р сарын 13 -нд Хүүхэд инээж байхдаа хамгийн хөөрхөн
-
6-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Дашбаатар: Унаган хүлгээрээ на…
-
6-р сарын 12 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
6-р сарын 12 -нд "Сэцэн ханы хурд-2022" аймгийн аварга хүлэг шалгар…
-
6-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №81: МУ-ЫН ГАВЬЯАТ ТАМИРЧИН Т.Ц…
-
6-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач А.Батдэлгэр: Сумын наадмын зурга…
-
6-р сарын 11 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
6-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-80: МУ-ЫН МАНЛАЙ УЯАЧ Б.БАТХҮҮ
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 25-д…
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ Л.БАТЖАРГАЛ: СОЁОЛОН ТҮРҮҮЛГЭСЭН…
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-79: АДУУ ҮРЖҮҮЛЭГЧ Г.ХАДБААТАР
-
2022 оны 5-р сарын 27 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
2022 оны 5-р сарын 25 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Аав маань эмнэг сурга…
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд Жаахан шаргын нутгаас, Жавхлант шаргын хурдаас...
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-78: МУ-ЫН МАНЛАЙ УЯАЧ П.АЛТАНСҮ…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Нямаа: Морь уясан эр хүний х…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд Д.Цэнд-Аюуш Зандан хүрэн морио ийнхүү уяж улсад тү…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-76: ТОД МАНЛАЙ УЯАЧ Б.ОТГОННАСА…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд МУ-ын Манлай уяач Ж.Нямдорж: Адуу гэдэг амьтан Мон…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Р.Баатархүүгийн ДЭЛГЭР ХЭЭР
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАТ-ЭРДЭНЭ: Төв Халхын уяа ман…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Тод манлай уяач Б.Энхболд: Монгол хүүхдийг монгол …
-
2022 оны 4-р сарын 21 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-75: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ш.БАТДО…
-
2022 оны 4-р сарын 10 -нд Шилмэл гүүний дуудлага худалдаа боллоо
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Л.Дуламрагчаагийн ХОНГОР
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Тод манлай уяач Ө.Пүрэвбаатар: Морь цоллох нь хүүх…
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Б.АЗБАЯР: Зээрийн ооно шиг цахил…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Хүүхдийн адуу
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-74: Б.Наранбадрах
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн: Морь түрүүлж, айрагд…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Наранхүү: Хурдан буурал морио …
-
2022 оны 3-р сарын 25 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-73: МАНЛАЙ УЯАЧ Х.ТҮМЭНБАЯР
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Галшарын алдарт уяачид
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Ё.Болдбаатар: Миний морь уралдаагүй байсан ч морь…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Сумын Алдарт уяач А.Чинбат: Зургаан өөр угшлын аза…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Тод манлай уяач Бичээрэйн Далай: Уяач хүн наадмаас…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-72: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ М.ГОМБО…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Уяач Д.Алдараа: Сар хайрханы даншигт аав хүрэн хяз…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-71: МАНЛАЙ УЯАЧ Д.ЭРДЭНЭЧУЛУУН
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Тод манлай уяач Дайдийхүүгийн Баяраа: Адуу хүн хоё…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Аймгийн Алдарт уяач Т.Ходрой: Ажнай хүлгийн алтан …
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-70: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.БОРЧУ…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Л.Батмөнх: Хэн жилийн бэлтгэлээ зө…
-
2022 оны 2-р сарын 15 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-69: ГЭРЭЛ ЗУРАГЧИН Ч.ГАНБОЛД
-
2022 оны 2-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ж.Нэргүйбаатар: Уяа эвлүүлсэн эн…
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-68: АХМАД УЯАЧ Д.ДУГАРСҮРЭН
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд Тод манлай уяач Т.Батзориг: Адуугаа хайрлаж, зорил…
-
2022 оны 2-р сарын 11 -нд Төрийн хишиг хүртсэн шинэхэн цолтнууд
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна