Сумын Алдарт уяач М.Гантөмөр: Морь уях эр хүн болсны бас нэг бахархал
А.Тэлмэн
2016 оны 2-р сарын 18 -нд
Дорноговь аймгийн Иххэт сумын уугуул, сумын Алдарт уяач М.Гантөмөртэй хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Оройхон гараад ширүүхэн дарж байгаа хийморилог залуу уяачдын нэг хэмээн өөрийг тань тодорхойлсон. Хурдан морьтой холбогдсон түүхээс л яриагаа эхэлье дээ?
-Би 2007 оноос эхлэн айл саахалт явсан Төмөрбаатар ахтайгаа нийлэн хурдан морь уясан. Тэр намар Эрдэнэцогт хайрханы тахилга наадам болж, манай сумын залуучууд морь мал уяцгаагаад би хүрэн хязаалан үрээгээ аваад Төмөрбаатар ахтайгаа цуг явсан. Тэр наадамд хязаалан маань түрүүлж, маш их урам хайрласан. Тэгээд л ер нь моринд эргэлт буцалтгүй орсон доо. Тэр намраа хүрэн үрээ маань Хамрын хийдийн наадамд аман хүзүүдээд, Хөвсгөл сумын Жагдалын нэрэмжит сургуулийн ойд гуравт ороод, улсын начин Цацавширын мялаалга наадамд аман хүзүүнд ирээд, үзүүр дээрээ суугаад зургаалсан. Хүрэн үрээний эцэг нь манай Иххэт адуу. Пүрэв-Өвгөн гуайн их хүрний төл Модон гээд хүрэн азарга байсан юм. Харин эх тал нь манай сумын харьяат Эгүүнээ гээд аймгийн Алдарт уяачийн Махир зээрд гэдэг азарганы төл хар гүү байдаг юм. Шүдлэндээ сумын 80 жилд анх уягдаж байсан.
-Өөрөө хэдтэй адуу авч байсан юм бэ?
-Манайд ирээд гарсан адуу л даа. Тэгэхээр манай унаган адуу гэж ярих байх даа. 2006 оны намар манай энд газар муутай байгаад Галшарын хойд руу гарч нутагласан юм. Тэгэхэд манай сумын 80 жилийн ой болж хүрэн шүдлэнгээ уясан ч их тарган байгаад няцраад уралдаж чадаагүй.
-2007 оноос хурдалж эхэлсэн үү?
-Тэгсэн хязааландаа нэг түрүүлж, гурав айрагдчихаад 2008 онд соёолондоо хаврын сорилго бооцоот наадамд гурваар давхисан. Дараа нь Иххэт суманд болсон мотоциклийн байтай уралдаанд түрүүлсэн. Мөн 2008 оны гуравдугаар сарын 15-нд болсон Адилбиш гуайн нэрэмжит наадамд түрүүлсэн. Хаврын уралдаанууд ингээд дууссан.
-Хавар ямартаа ч хоёр түрүүлчихэж. Зун нь яаж давхисан бэ?
-Зун нь Өвөрхангайгаас ирсэн хүн авъя гээд байхаар нь зургаадугаар сард Гантөмөр гэдэг амьдаадаа зарсан. Тэгсэн цаашаа дамжигдчихсан юм шиг байна лээ. Налайхад болсон бооцоот уралдаанд айрагдаж байна гэсэн. Тэрнээс хойш дамжигдаад айхтар дуулдахаа байсан.
-Гантөмөрийн нэрийг гаргасан өөр ямар хурдан буян байна?
-Манай сумын Шатар гээд хурдан моринд орж байгаа ах байдаг юм. Тэр ах надад нэг зээрд даага бэлэглээд. Нөгөөхийг нь 2010 оноос /шүдлэнгээс нь / уяж эхэлсэн. Тэр маань надад бас их олон айраг түрүү авч өгсөөн. 2010 онд шүдлэн үрээ Нарангэрэл гуайн нэрэмжит наадамд түрүүлээд, дараа нь долдугаар сарын 11-нд сумынхаа наадамд мөн түрүүлсэн. Түүний дараа жил 2011 онд Дорноговь аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ой зүүн бүсийн наадамд аравт давхисан. Ханиалгаагүй байсан бол илүү ч амжилт үзүүлэх байсан байх. 2012 онд соёолондоо эндээ хаврын сорилго уралдаанд түрүүлээд, Дэлгэрэхэд болдог “Тайжийн хурд”-д очиж бас түрүүлсэн. Зун нь долдугаар сарын зургаанд сумын наадамд түрүүлээд, дараа нь аймгийн наадамд очиж гурваар давхисан.
-Соёолондоо хурдан байжээ?
-Тэгсээн. Наймдугаар сарын 4-нд Я.Батсуурь гуай Тойгт ургийн наадам хийж, тэнд очиж гуравласан. 2013 онд хавчиг азарга Хутагтын хурд хаврын бүсийн наадамд дөрөвлөөд, манай энд болсон Дорноговийн хойд бүсийн уралдаанд дөрвөөр давхисан. Одоогоор зээрд азарга маань ийм амжилт үзүүлээд байна.
-Гараа сайн бол бариа сайн гэдэгчлэн уясан болгон тань хурдалж байсан юм биш үү?
-/инээгээд/ Тэгсээн. Манай сумын Алдарт уяач Бямбацогт гэж хүн байсан. Тэдний хүрэн азарганы төл хээр азарга надад байдаг юм. Хээр азарганы маань төл халтар шүдлэн бас их хурдалж байгаа. Даагандаа миний сумын сайн малчин болсны мялаалга наадамд гуравлаад, дараа нь Галшарын овооны наадамд түрүүлсэн. Цаашид олон баярлуулах байхаа хэмээн найдаж байгаа.
-Цөөн адуугаар амжилттай наадаж яваа юм байна. Хэдэн онд сумын Алдарт уяач цолыг хүртсэн бэ?
-2013 онд.
-Морь уяхын хамгийн сайхан нь юундаа байдаг юм бэ?
-Эр хүн болсны бас нэг бахархал юмуу даа. Морь уяна гэдэг уяачаас асар их хөдөлмөр, уйгагүй хичээл зүтгэл шаарддаг юм билээ. Энэ дашрамд хурдан адуу бэлэглэсэн Шатар ахдаа их баярлалаа гэдгээ хэлмээр байна.
-Таны үг хаягласан эзэндээ хүрэх бизээ. Ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнө мөнх ивээх болтугай.
"Тод магнай" сэтгүүл Дорноговь аймгийн тусгай дугаар
-Оройхон гараад ширүүхэн дарж байгаа хийморилог залуу уяачдын нэг хэмээн өөрийг тань тодорхойлсон. Хурдан морьтой холбогдсон түүхээс л яриагаа эхэлье дээ?
-Би 2007 оноос эхлэн айл саахалт явсан Төмөрбаатар ахтайгаа нийлэн хурдан морь уясан. Тэр намар Эрдэнэцогт хайрханы тахилга наадам болж, манай сумын залуучууд морь мал уяцгаагаад би хүрэн хязаалан үрээгээ аваад Төмөрбаатар ахтайгаа цуг явсан. Тэр наадамд хязаалан маань түрүүлж, маш их урам хайрласан. Тэгээд л ер нь моринд эргэлт буцалтгүй орсон доо. Тэр намраа хүрэн үрээ маань Хамрын хийдийн наадамд аман хүзүүдээд, Хөвсгөл сумын Жагдалын нэрэмжит сургуулийн ойд гуравт ороод, улсын начин Цацавширын мялаалга наадамд аман хүзүүнд ирээд, үзүүр дээрээ суугаад зургаалсан. Хүрэн үрээний эцэг нь манай Иххэт адуу. Пүрэв-Өвгөн гуайн их хүрний төл Модон гээд хүрэн азарга байсан юм. Харин эх тал нь манай сумын харьяат Эгүүнээ гээд аймгийн Алдарт уяачийн Махир зээрд гэдэг азарганы төл хар гүү байдаг юм. Шүдлэндээ сумын 80 жилд анх уягдаж байсан.
-Өөрөө хэдтэй адуу авч байсан юм бэ?
-Манайд ирээд гарсан адуу л даа. Тэгэхээр манай унаган адуу гэж ярих байх даа. 2006 оны намар манай энд газар муутай байгаад Галшарын хойд руу гарч нутагласан юм. Тэгэхэд манай сумын 80 жилийн ой болж хүрэн шүдлэнгээ уясан ч их тарган байгаад няцраад уралдаж чадаагүй.
-2007 оноос хурдалж эхэлсэн үү?
-Тэгсэн хязааландаа нэг түрүүлж, гурав айрагдчихаад 2008 онд соёолондоо хаврын сорилго бооцоот наадамд гурваар давхисан. Дараа нь Иххэт суманд болсон мотоциклийн байтай уралдаанд түрүүлсэн. Мөн 2008 оны гуравдугаар сарын 15-нд болсон Адилбиш гуайн нэрэмжит наадамд түрүүлсэн. Хаврын уралдаанууд ингээд дууссан.
-Хавар ямартаа ч хоёр түрүүлчихэж. Зун нь яаж давхисан бэ?
-Зун нь Өвөрхангайгаас ирсэн хүн авъя гээд байхаар нь зургаадугаар сард Гантөмөр гэдэг амьдаадаа зарсан. Тэгсэн цаашаа дамжигдчихсан юм шиг байна лээ. Налайхад болсон бооцоот уралдаанд айрагдаж байна гэсэн. Тэрнээс хойш дамжигдаад айхтар дуулдахаа байсан.
-Гантөмөрийн нэрийг гаргасан өөр ямар хурдан буян байна?
-Манай сумын Шатар гээд хурдан моринд орж байгаа ах байдаг юм. Тэр ах надад нэг зээрд даага бэлэглээд. Нөгөөхийг нь 2010 оноос /шүдлэнгээс нь / уяж эхэлсэн. Тэр маань надад бас их олон айраг түрүү авч өгсөөн. 2010 онд шүдлэн үрээ Нарангэрэл гуайн нэрэмжит наадамд түрүүлээд, дараа нь долдугаар сарын 11-нд сумынхаа наадамд мөн түрүүлсэн. Түүний дараа жил 2011 онд Дорноговь аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ой зүүн бүсийн наадамд аравт давхисан. Ханиалгаагүй байсан бол илүү ч амжилт үзүүлэх байсан байх. 2012 онд соёолондоо эндээ хаврын сорилго уралдаанд түрүүлээд, Дэлгэрэхэд болдог “Тайжийн хурд”-д очиж бас түрүүлсэн. Зун нь долдугаар сарын зургаанд сумын наадамд түрүүлээд, дараа нь аймгийн наадамд очиж гурваар давхисан.
-Соёолондоо хурдан байжээ?
-Тэгсээн. Наймдугаар сарын 4-нд Я.Батсуурь гуай Тойгт ургийн наадам хийж, тэнд очиж гуравласан. 2013 онд хавчиг азарга Хутагтын хурд хаврын бүсийн наадамд дөрөвлөөд, манай энд болсон Дорноговийн хойд бүсийн уралдаанд дөрвөөр давхисан. Одоогоор зээрд азарга маань ийм амжилт үзүүлээд байна.
-Гараа сайн бол бариа сайн гэдэгчлэн уясан болгон тань хурдалж байсан юм биш үү?
-/инээгээд/ Тэгсээн. Манай сумын Алдарт уяач Бямбацогт гэж хүн байсан. Тэдний хүрэн азарганы төл хээр азарга надад байдаг юм. Хээр азарганы маань төл халтар шүдлэн бас их хурдалж байгаа. Даагандаа миний сумын сайн малчин болсны мялаалга наадамд гуравлаад, дараа нь Галшарын овооны наадамд түрүүлсэн. Цаашид олон баярлуулах байхаа хэмээн найдаж байгаа.
-Цөөн адуугаар амжилттай наадаж яваа юм байна. Хэдэн онд сумын Алдарт уяач цолыг хүртсэн бэ?
-2013 онд.
-Морь уяхын хамгийн сайхан нь юундаа байдаг юм бэ?
-Эр хүн болсны бас нэг бахархал юмуу даа. Морь уяна гэдэг уяачаас асар их хөдөлмөр, уйгагүй хичээл зүтгэл шаарддаг юм билээ. Энэ дашрамд хурдан адуу бэлэглэсэн Шатар ахдаа их баярлалаа гэдгээ хэлмээр байна.
-Таны үг хаягласан эзэндээ хүрэх бизээ. Ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнө мөнх ивээх болтугай.
"Тод магнай" сэтгүүл Дорноговь аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна