Айлаа хэмээх Алдарт уяачийн тухайд...
А.Тэлмэн
2015 оны 12-р сарын 22 -нд
Ажил үйлс, амжилт бүтээлээрээ нэршигдэж нутгийн олны хүндлэлийг хүлээсэн нэгэн бол Увс аймгийн Зүүнхангай сумын уугуул, МУ-ын Алдарт уяач агсан Дагвын Доржпалам юм. Тэрээр эрхэлдэг ажлаараа “Хоршооны”, сонирхдог зүйлээрээ “анчин”, гаршиж гайхагдах авьяасаараа “уяач” хэмээх олон сайхан тодотгол нэр зүүсэн гавьяатан билээ.
Д.Доржпалам 1947-1957 оны их гэгээрлийн үе, бүхнээр бичигтэн болгох аяны жилүүдэд сурч, сургаж явсан нэгэн агаад тоо бодлого, тооцооны ухаанаар оюунаа тэлж чадсаны учир хоршоонд түүхий эдийн эрхлэгчийн хариуцлагатай чимхлүүр ажилд тохоогджээ. Улмаар ажилдаа мэргэшээд, эрхэлсэн ажил, хичээл зүтгэлийн хүчээр “хоршооны” хэмээн олноо нэрлэгдсэн юм.
Д.Доржпалам энгүй, халаагүй их ажлын хажуугаар ан хийж, хээр хөдөөгийн эрэмгий амьтан “боохойн” асар тэвчээр, чамгүй ухаан, нэгнээ хамгаалан тэтгэх туйлбарт зангий нь таньж мэдсэн бас ч адал явдалт анчин билээ. Д.Доржпаламын өөр нэгэн авьяас нь хүлгийн сайныг таних агаад, морь уяж хурдлуулахдаа гаргуун байжээ. Зуны улиралд сумын төвийнхөн /хуучин төвд/ их голын урд талбайд зусланд гардаг бол Д.Доржпалам шалтай буудалд, эсвэл Хавчмийн хадан хясааны ёроолд бууж морь уядаг байв.
Голын өмнө уулын арын мөнх цэвдэгтэй хатуу хөрснөөс зайлж морь улдаахгүй зөөлөн хөрстэй газар сонгож буй нь тэр юм. Д.Доржпалам олон жил морь уяж олон сайхан хүлэг айраг, түрүүнд давхиулж байсны дотроос дааган цагаас түрүүлсэн шар халтар, улаан, цагаан зэрэг морьд олонд танил болж нэрд гарсан юм. Морины уяа сайн тохируулдаг, морь сайн таньдаг учир наадам дөхөөд ирэхээр тэднийхийг бараадах хүн цөөнгүй, уяа шузга нь ч сайхан хүлгүүдээр дүүрдэг байв.
Сундуйн бөгтөр хээр, Дэдээгийн Боохойн бор хээр, нэгдлийн хээр хурдална гэж заан шинжсэн олон морь уралдааны морьдын манлайд ирж наадамч олноо баясган Доржпаламын уяачийн эрдэм ухааныг олонд таниулсан билээ. Д.Доржпаламын морь таних хурдлуулах эрдмийг үнэлж “Улсын Алдарт уяач” цолыг 1999 онд олгосон билээ.
Айлаа гуай
/Нэрт уяач Доржпалам агсны гэгээн дурсгалд зориулав/
Унаган нутгийнхан минь
Айлаа, Айлаа гэж дуудна
Уугуул нэрийг нь зөвхөн
Албан бичигт л бичнэ
Ийм л нэгэн өвгөн
Манай нутагт байсан юм
Эргээд түүнийг дурсахад
Сонин хүн байсан юм
Уяа дүүрэн хурдан морьд
Сүүл цацлан үүрсэн
Хаяа дүүрэн хурдан ноход
Шөнө боргож хононо
Намхан бор өвгөн
Энэ бүхэндээ жаргалтай
Номхон зөөлөн харцандаа
Эрхлүүлж тэднийгээ наадуулна Д.Даваадорж, 1999 он Шүлгийн хэсгээс
"Тод магнай" сэтгүүд Увс аймгийн тусгай дугаар
Д.Доржпалам 1947-1957 оны их гэгээрлийн үе, бүхнээр бичигтэн болгох аяны жилүүдэд сурч, сургаж явсан нэгэн агаад тоо бодлого, тооцооны ухаанаар оюунаа тэлж чадсаны учир хоршоонд түүхий эдийн эрхлэгчийн хариуцлагатай чимхлүүр ажилд тохоогджээ. Улмаар ажилдаа мэргэшээд, эрхэлсэн ажил, хичээл зүтгэлийн хүчээр “хоршооны” хэмээн олноо нэрлэгдсэн юм.
Д.Доржпалам энгүй, халаагүй их ажлын хажуугаар ан хийж, хээр хөдөөгийн эрэмгий амьтан “боохойн” асар тэвчээр, чамгүй ухаан, нэгнээ хамгаалан тэтгэх туйлбарт зангий нь таньж мэдсэн бас ч адал явдалт анчин билээ. Д.Доржпаламын өөр нэгэн авьяас нь хүлгийн сайныг таних агаад, морь уяж хурдлуулахдаа гаргуун байжээ. Зуны улиралд сумын төвийнхөн /хуучин төвд/ их голын урд талбайд зусланд гардаг бол Д.Доржпалам шалтай буудалд, эсвэл Хавчмийн хадан хясааны ёроолд бууж морь уядаг байв.
Голын өмнө уулын арын мөнх цэвдэгтэй хатуу хөрснөөс зайлж морь улдаахгүй зөөлөн хөрстэй газар сонгож буй нь тэр юм. Д.Доржпалам олон жил морь уяж олон сайхан хүлэг айраг, түрүүнд давхиулж байсны дотроос дааган цагаас түрүүлсэн шар халтар, улаан, цагаан зэрэг морьд олонд танил болж нэрд гарсан юм. Морины уяа сайн тохируулдаг, морь сайн таньдаг учир наадам дөхөөд ирэхээр тэднийхийг бараадах хүн цөөнгүй, уяа шузга нь ч сайхан хүлгүүдээр дүүрдэг байв.
Сундуйн бөгтөр хээр, Дэдээгийн Боохойн бор хээр, нэгдлийн хээр хурдална гэж заан шинжсэн олон морь уралдааны морьдын манлайд ирж наадамч олноо баясган Доржпаламын уяачийн эрдэм ухааныг олонд таниулсан билээ. Д.Доржпаламын морь таних хурдлуулах эрдмийг үнэлж “Улсын Алдарт уяач” цолыг 1999 онд олгосон билээ.
Айлаа гуай
/Нэрт уяач Доржпалам агсны гэгээн дурсгалд зориулав/
Унаган нутгийнхан минь
Айлаа, Айлаа гэж дуудна
Уугуул нэрийг нь зөвхөн
Албан бичигт л бичнэ
Ийм л нэгэн өвгөн
Манай нутагт байсан юм
Эргээд түүнийг дурсахад
Сонин хүн байсан юм
Уяа дүүрэн хурдан морьд
Сүүл цацлан үүрсэн
Хаяа дүүрэн хурдан ноход
Шөнө боргож хононо
Намхан бор өвгөн
Энэ бүхэндээ жаргалтай
Номхон зөөлөн харцандаа
Эрхлүүлж тэднийгээ наадуулна Д.Даваадорж, 1999 он Шүлгийн хэсгээс
"Тод магнай" сэтгүүд Увс аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна