Сумын Алдарт уяач С.Ренчин:17 настай илгээлтээр гарснаасаа хойш морь уяж байна
А.Тэлмэн
2015 оны 10-р сарын 21 -нд
Хөвсгөл аймгийн Ханх сумын уугуул, сумын Алдарт уяач С.Ренчингийн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Та сайхан зусаж байна уу?
-Сайхаан, та бүхэн сайн явж байна уу. “Тод магнай” сэтгүүлийн хамт олон нутаг оронд маань ирж ярилцлага өрнүүлж байгаад баяртай байна.
-Алдарт уяа эвлүүлээд хичнээн жил болж байна вэ?
-Адууны дэргэд л өслөө. Хүүхэд байхдаа хурдны морь унадаг байлаа. Найман настайгаасаа эхлээд найман жил морь унасан. Дараа нь мориноос хасагдаж 17 настайдаа илгээлтээр хөдөө мал дээр гарснаас хойш морь уяж байна. 32,33 жил болчихсон юм уу даа.
-Унаачаас уяач болсон энэ хугацаанд хичнээн айраг түрүү авсан байна вэ?
-Унаач хүү явахдаа айраг түрүү олныг авч байлаа. Уяачийн нөр их хөдөлмөрийг эртнээс мэдэрч, баяр жаргалыг нь хамтдаа хуваалцаж өслөө. Хожмоо өөрөө бие даан морь уяад 1979 онд хээр даагаа айрагдуулж анхны айргаа амсаж байлаа. Энэ хээр маань олонтаа айраг түрүүнд хурдлан намайг баярлуулж байсан буянтай амьтан байгаа юм. Уяа сойлго тааруулсан энэ он жилүүдэд сумандаа их насны морьдын гурван түрүү, бага насны морьдын 10 гаруй түрүүтэй. Ихэнх нь Ханх болон Ренчинлхүмбэ сумын баяр наадмын амжилт юм. Сумандаа болсон “Эв модны наадам”-д хязаалан үрээ аман хүзүүдүүлж байлаа. Тэр бол 1998 он байгаа юм. Энэ наадам гурван жилд нэг удаа болдог уламжлалтай. Энэ амжилтаараа 1994 билүү 95 оны үед сумын Алдарт уяач болсон.
-Эндээс сэтгэлд хамгийн тод дурсамж үлдээсэн ямар наадам байна вэ?
-Уралдсан наадам болгон л сайхан дурсамж үлдээдэг юм. Эндээс Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор Ренчинлхүмбэ суманд хул алаг соёолонгоо түрүүлгэчихээд, сумынхаа наадамд их насны хоёр морио тавьж, нэгийг нь түрүүлгэж, нөгөөг нь айргийн таваар оруулсан. Тэр л үед уяач хүний баяр бахдалыг жинхэнэ утгаар нь мэдэрч билээ. Тиймдээ ч дурсах тоолонд цаанаа таатай санагддаг юм. Мэдээж наадам болгонд магнай тэнэгэр наадахгүй шүү дээ. Алдаж онох юм бас гарна. Тэр болгон дараа нь том сургамж болдог. Мориныхоо гэдэс дотрыг нь цатгаж баллаж л явлаа.
-Танай нутагт их орой зун болдог юм байна. Морины уяа хэдий үеэс эхлэх үү?
-Тиймээ, манай нутагт их орой зун болдог. Тийм болохоор морины уяа 6 сарын 20-д гаргаж эхлэдэг. Өвөлдөө ч хүйтэн. Бүр -50 хүртэл хүйтрэх нь бий. Бас л чанга өвөл болно шүү дээ. Тийм болохоор гаднаас адуу авчирлаа гэхэд дасан зохицоход амаргүй.
-Та унаган адуугаар наадаж байна уу?
-Тийм ээ өөрийн унаган адуугаараа л нааддаг юм. Гаднаас адуу авч байсангүй. Мэдээж сум аймаг дотроо бол холио солио хийнэ л дээ.
-Хүүхдүүдээс морь уяж байна уу?
-Байнаа. Нэг хүү маань уядаг юм. Удахгүй юм дуулгах байхаа.
-Уяачийн удамт хүү морьдоо хурдлуулах бизээ. Ярилцсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүд №45
-Та сайхан зусаж байна уу?
-Сайхаан, та бүхэн сайн явж байна уу. “Тод магнай” сэтгүүлийн хамт олон нутаг оронд маань ирж ярилцлага өрнүүлж байгаад баяртай байна.
-Алдарт уяа эвлүүлээд хичнээн жил болж байна вэ?
-Адууны дэргэд л өслөө. Хүүхэд байхдаа хурдны морь унадаг байлаа. Найман настайгаасаа эхлээд найман жил морь унасан. Дараа нь мориноос хасагдаж 17 настайдаа илгээлтээр хөдөө мал дээр гарснаас хойш морь уяж байна. 32,33 жил болчихсон юм уу даа.
-Унаачаас уяач болсон энэ хугацаанд хичнээн айраг түрүү авсан байна вэ?
-Унаач хүү явахдаа айраг түрүү олныг авч байлаа. Уяачийн нөр их хөдөлмөрийг эртнээс мэдэрч, баяр жаргалыг нь хамтдаа хуваалцаж өслөө. Хожмоо өөрөө бие даан морь уяад 1979 онд хээр даагаа айрагдуулж анхны айргаа амсаж байлаа. Энэ хээр маань олонтаа айраг түрүүнд хурдлан намайг баярлуулж байсан буянтай амьтан байгаа юм. Уяа сойлго тааруулсан энэ он жилүүдэд сумандаа их насны морьдын гурван түрүү, бага насны морьдын 10 гаруй түрүүтэй. Ихэнх нь Ханх болон Ренчинлхүмбэ сумын баяр наадмын амжилт юм. Сумандаа болсон “Эв модны наадам”-д хязаалан үрээ аман хүзүүдүүлж байлаа. Тэр бол 1998 он байгаа юм. Энэ наадам гурван жилд нэг удаа болдог уламжлалтай. Энэ амжилтаараа 1994 билүү 95 оны үед сумын Алдарт уяач болсон.
-Эндээс сэтгэлд хамгийн тод дурсамж үлдээсэн ямар наадам байна вэ?
-Уралдсан наадам болгон л сайхан дурсамж үлдээдэг юм. Эндээс Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор Ренчинлхүмбэ суманд хул алаг соёолонгоо түрүүлгэчихээд, сумынхаа наадамд их насны хоёр морио тавьж, нэгийг нь түрүүлгэж, нөгөөг нь айргийн таваар оруулсан. Тэр л үед уяач хүний баяр бахдалыг жинхэнэ утгаар нь мэдэрч билээ. Тиймдээ ч дурсах тоолонд цаанаа таатай санагддаг юм. Мэдээж наадам болгонд магнай тэнэгэр наадахгүй шүү дээ. Алдаж онох юм бас гарна. Тэр болгон дараа нь том сургамж болдог. Мориныхоо гэдэс дотрыг нь цатгаж баллаж л явлаа.
-Танай нутагт их орой зун болдог юм байна. Морины уяа хэдий үеэс эхлэх үү?
-Тиймээ, манай нутагт их орой зун болдог. Тийм болохоор морины уяа 6 сарын 20-д гаргаж эхлэдэг. Өвөлдөө ч хүйтэн. Бүр -50 хүртэл хүйтрэх нь бий. Бас л чанга өвөл болно шүү дээ. Тийм болохоор гаднаас адуу авчирлаа гэхэд дасан зохицоход амаргүй.
-Та унаган адуугаар наадаж байна уу?
-Тийм ээ өөрийн унаган адуугаараа л нааддаг юм. Гаднаас адуу авч байсангүй. Мэдээж сум аймаг дотроо бол холио солио хийнэ л дээ.
-Хүүхдүүдээс морь уяж байна уу?
-Байнаа. Нэг хүү маань уядаг юм. Удахгүй юм дуулгах байхаа.
-Уяачийн удамт хүү морьдоо хурдлуулах бизээ. Ярилцсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүд №45
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна