Сумын Алдарт уяач М.Нямаа: Түүхт ойд анх удаа морь түрүүлгэлээ

Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын уугуул, сумын Алдарт уяач М.Нямаа. Сумынхаа 90 жилийн ойд одтой сайхан наадсан түүний баярын сэтгэгдлийг хуваалцлаа.
-Сумынхаа түүхт 90 жилийн ойд адуун сүргийн манлай азарга түрүүлгэсэн танд баяр хүргэе. Баяр наадмынхаа сэтгэгдлээс манай уншигчидтай хуваалцахгүй юу?
-Баярлалаа. Ах нь насаараа морь уяж байгаа хүн. Түүнийхээ үр шимийг амсаж өнөө жил сумынхаа баяр наадамд зээрд азаргаа түрүүлгэлээ. Маш их баяртай байна. Зээрд азарга бол Онгон сумын харьяат миний найз Байлдагч гэдэг хүний унаган адуу юм. Найз маань надад шүдлэн үрээ бэлгэнд өгсөн юм. Тэгээд би хязаалангаас нь эхлэн уяж намрын нэг уралдаанд есөөр оруулаад, өвөл нь нэг уралдаалганд айрагдуулсан.Ингэж л амжилтын гараагаа эхэлсэн адуу даа.
-Тэгээд соёолон жилээ яаж давхисан юм бэ?
-Хавар нь овооны тахилга наадамд түрүүлж, аймгийнхаа өмнөд бүсийн уралдаанд есөөр давхисан. Тэгээд зун нь сумынхаа наадамд гуравт давхисан юм. Хавчиг болдог жилээ хавар “Жавхлант шаргын хурд”-д 19-өөр давхиад, Дорноговийн “Хутагтын хурд”-д очиж зургаалсан. Тэр жилээ сумынхаа наадамд дөрвөөр давхисан. Энэ жилийн хувьд  сумынхаа ойд түрүүлээд, аймагт болсон бүсийн наадамд 19-лж, Дорноговийн Өргөн суманд очиж айрагдсан. Одоогоор найман медальтай адуу даа.
-Үр төлүүдээс  нь уяж байгаа юу?
-Төл нь гурван гүү бий. Тэдгээр нь энэ жил унагалж, хоёр охин, нэг эр унага гаргасан.Эр нь манай сумын хурлын дарга дүү Золжаргалын маань адуу байгаа юм.
-Алдарт сумынхаа 90 жилийн ойд хэдэн насны морь мордуулсан бэ?
-Азарга, хязаалан, шүдлэн, даага гэсэн дөрвөн насны морь мордууллаа. Хязааалан 20-н хэдээр, шүдлэн 30-н хэдээр, даага 10-н хэдээр давхилаа.
-70, 80 жилийн ойд морь айрагдуулж байв уу?
-Ойд морь айрагдуулж байгаагүй ээ. Энэ жил л анхныхаа түрүүг авлаа. Сумынхаа баяр наадмаас бол дөрвөн түрүү, арав гаруй айраг аваад байгаа.
-Ингэхэд Алдарт хэдий үеэс хурдан хүлгийн уяа сойлго тааруулж байгаа юм бэ?
-1972 оноосл эхэлсэн дээ. Түүнээс өмнө хүүхэд байхдаа хурдны морь унадаг байсан. Моринд томдож хасагдаад долоодугаар ангид байхаасаа эхлээд морь уясан. Хамгийн анх суманд болсон 100 дааганы уралдаанд үрээгээ есөөр давхиулж, эр хониор шагнуулж байлаа. Түүнээс хойш цэргийн гурван жилийг тооцохгүй бол, морь уяагүй жил байгаагүй ээ. Сум орон нутгийн чанартай наадмаас 40-өөд айраг, түрүү аваад байна.
-Таны өвөг дээдэс морь мал уядаг байв уу?
-Уянаа. Манай аав олон айраг, түрүү аваагүй ч морь сайхан уядаг хүн байсан. Одоо манайхны үр хүүхдүүд бас удам дамжин морь уяж байна.
-Таныг, танай гэр бүлийнхнийг хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнөд ивээх болтугай. Ярилцсанд баярлалаа.
-Ерөөл бат оршиг.

А.Энхжил