Аймгийн Алдарт уяач С.Доржням: Хүний өөрийн морь уяж 60 гаруй айраг, түрүү хүртсэн

Дорноговь аймгийн Даланжаргалан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Доржням гуайн яриаг уншигч танаа хүргэж байна.
-Миний нутаг эрт цагаасаа хурдтай хэмээж байсан. Уугуул гарвал хаанах вэ?
-За би Дорноговь аймгийн Ихжаргалан сумын уугуул хүн. Дээхнэ үед манай Даланжаргалан сум чинь Ихжаргалан нэртэй байлаа. Манай нутгийн адуу хурдтай, уяачид нь сайн хэмээн сайшаагдаж явлаа шүү дээ. Манай нутагт Донойн Айлтгүй, Дэндэвийн Бүргэд гээд аймагтаа үнэлэгдсэн мундаг уяачид байсан. Донойн Айлтгүй гэдэг нь  миний төрсөн ах. Цагийн хатуу хэлмэгдүүлэлтээс болоод би ээжийнхээ ээжээр буюу  Сономдуламын Доржням гэж овоглох болсон юм.
-Тэгвэл таныг уяачийн замд хөтөлсөн хүн ах тань байх нь ээ?
-Тэгж хэлж болно. Миний хойд эцэг Жамъянсүрэн гэж бас морь мал сайн уядаг, адуу сайн таньдаг хүн байлаа. Тэр хүн 1957 онд Хэнтий аймгийн Галшар сумаас зээрд хязаалан авчирч азарга тавьсан нь манайд их хурд тарьсан. Түүний үр төлүүд их хурдалсан шүү. Би морь уядаг болоод Хэнтийн Буянт зэрэг хурдтай газраас үрээ, байдас  авч адуугаа сайжруулсан. Бидний үед одоогийнхтой адил тэжээл бордоо гэж байх биш. Байгаль цаг агаарт нь зохицуулан унаж эдлэн, уяж хурдлуулдаг байлаа. Адуу эр хүнийг олон сайхан нөхөртэй болгодог буянтай мал. Би уяач болоод Баяжихын Цэвэг, Дэндэвийн Өлзийхутаг, Лутын Нарангэрэл зэрэг хүмүүстэй нөхөрлөн олон жил хамт морь уясан.
-Нарангэрэл Алдартын адуунаас авсан хэмээн таамаглаж байна?
-Бид хоёр багын найзууд. Хэн, хэн нь моринд дуртай болохоор хамт явж адуу мал бишгүй авч байлаа. Хүмүүс биднийг хурдан адуу таньдаг л гэдэг байсан. Тэр ч үнэний ортой л байх. Залуу хүн, танихгүй явахдаа Ангасай Банзрагчийн адууны угшилтай хоёр гүү аваад ирсэн байсан. Тэгж явсны хүчинд адуу маань сайжран хүний өөрийн морийг уяж 60 илүү айраг, түрүү хүртсэн байна лээ. Одоо ч нас яваад өөрөө гардан уяж чадахаа байсан. Гэхдээ ах Айлтгүйн хүү хамтран морьдоо уяж байна. Манайхны залуучууд морь уяхдаа дориун, айраг түрүү аваад л байдаг юм.
-Даланжаргалан сум Хэнтий  аймгийн зарим сумтай хил залгадаг. Тэр утгаараа сумын наадам чамбай болно биз?
-Тэгэлгүй яахав. Тиймдээ ч  манай сумын унаган адуунууд улс, бүсийн наадамд түрүүлж ,айрагдаж байна шүү дээ. Олон даншигт түрүүлсэн Соёмбо хүрэн азарганы эцэг манай эндхийн адуу. Бас Сувдан зээрд азарга манай эндхийн гаралтай адуу. Манай  сум Хэнтий аймгийн Дархан сумтай залгадаг. Би Хэнтий аймгийн Дархан, Баянмөнх суманд олон адуу айрагдуулсан даа. Манай сумын наадамд Алтанширээ, Иххэт, цаашлаад Түвшинширээгийн уяачид ирнэ. Тэгэхэд манайхан нүүр бардам л нааддаг байсан. Нэгэн үе Арслан хүрэн, Аварга хүрэн гээд мундаг азарганууд уралдаж байлаа. Мөн 1950-1960-аад оны үед Галдаагийн шаргууд гэж хурдалж байсан гэдэг юм. Нэг үе манай адуу жаахан тааруу болсон ч моринд дуртай нутгийн залуусын буянаар буцаад сэргэж байна аа. Үүнд хөгшин ах нь их баяртай явдаг.
-Нутгийн нэрийг дуурсгасан хурдан буянгууд улам олноор төрөх болтугай. Ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж, урт удаан наслаарай.
-Та бүхэнд ч гэсэн ажлын өндөр амжилт хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Дорноговь аймгийн тусгай дугаар