Хурдан хүлгийг шинжихдээ
А.Тэлмэн
2015 оны 10-р сарын 08 -нд
“Уяач зөвлөж байна” булангийн өнгөрсөн сарын дугаарт Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн саатаж, “Зуны уяа сойлго, дээд гурван насны морьдын уяа сойлгын онцлог” сэдвээр зөвлөгөө өгснийг эрхэм уншигч та бүхэн санаж буй бизээ. Тод манлай залуу уяачид, морь сонирхогчдод адуугаа цаг ямагт ажиглаж байхыг аминчлан захисан. Адуу болгон өөр уяатай. Дээр нь тухайн жилийн онд оролт, зуншлага зэргээс хамаараад нэг адуунд жил бүр өөр өөр ажил хийгддэг талаар Тод манлайн зөвлөгөөнөөс мэдэж авсан байх.
Тод манлайн зөвлөгөөг дагаж, уяа морио ажиглахаар шийдсэн залуу уяачид, хурдан морины зүтгэлтнүүдэдээ мэдэхэд илүүдэхгүй хэд хэдэн төрлийн зөвлөгөөг өгөхөөр зэхлээ. Мэдээж та уяа морьдынхоо удам угшлыг сайтар судалсан байх. Удам угшлыг нь хөөж хурдлах магадлалтай хэмээн үзсэн адуугаа уяхаар зэхэж буй бол дор дурьдсан цөөн хэдэн энгийн шинжээр шинжээд үзээрэй.
Хурдан морийг таних олон шинж бий. Хамгийн эхлээд дэл, сүүл зэргийг ажиглан дүгнэж болно. Дэл, сүүл нь тунсаг, жигд, зөөлөн байх нь хурдан адууны шинж хэмээн үздэг. Дэл, сүүлээр шинжсэний дараа арьсаар нь шинжих гээд үз дээ. Нимгэн, хийгээд элбэг арьстай байвал махан бариагүй, хурдлах чадвар сайтай гэсэн үг. Эсрэгээрээ зузаан арьстай бол уналгаа, эдэлгээнд ашиглах нь зөв шийдэл болох бизээ. Ийнхүү дэл, сүүл, арьс буюу гадаад байдлыг шинжсэний дараа дотор эрхтний байдлыг толгой хэсгээс шинжих боломжтой. Жишээлбэл хоёр нүдний хоорондох зай хичнээн их байна, хамрын савхан яс төдий чинээ өргөн байдаг. Энэ нь амьсгалахад саадгүй буюу нөгөө талаараа хавирганы матаас сайтайг илтгэж буй юм.
Хурдан моринд нүд их чухал хэмээн уяачид ярьдаг. Нүдээр элгийг шинжиж, тунгалаг байвал эрүүл элэгтэй адуу хэмээн тооцож болно. Элэгний үйл ажиллагаа хэвийн байх нь адууны тамир тэнхээ хийгээд бусад олон зүйлд нөлөөлдөг.
Зузаан хөмсгийг зориг зүрхтэйн шинж хэмээн үзэх нь бий. Өөрөөр хэлбэл хөмсгөөр тухайн адууны сэтгэлийг мэдэх боломжтой. Нүдний дэлгэц том, зузаан хөмсөгтэй адууг “зоригтой адуу” хэмээн уяачид ихэд үнэлдэг. Ийм адууг баргийн ачааллыг даах бөгөөд, уяаны бага зэргийн алдааг тоодоггүй гэдэг. Харин эсрэгээрээ нарийн духтай, жартгар нүд, нимгэхэн зовхитой бол зүрх муутай хэмээн ойлгож болно.
Адууны шүд насыг илтгэхээс гадна мөн хурдлах чадварыг илтгэдэг. Ойрхон, жижигхэн шүдтэй адууг дээхэн үеийн уяачид тэгтлээ ойшоодоггүй хэр нь өргөн, дэрэвгэр шүдтэй адууг хурдан шинжтэй хэмээн үнэлдэг байжээ. Түүнчлэн адууны туурайгаар бярыг мэддэг хэмээдэг. Өөрөөр хэлбэл зузаан туурайтай, өсгий өндөртэй адууг бяртай, эсрэгээрээ бол бяр муутай хэмээн ойлгож болох нь.
Эдгээр энгийн шинжээр шинжиж, хурдлах чадвартай эсэхийг таньсан бол уяаны ажилдаа анхаарал хандуулах цаг нь болжээ.
Уяаны ажил эхлэхийн өмнө “адуу болгон өөр уяатай” гэдгийг дахин нэг санах нь зөв бизээ. Уяа моринд ажил хийхдээ дараах зүйлүүдийг анхаарахад илүүдэхгүй биз.
"Тод магнай" сэтгүүл №67
Тод манлайн зөвлөгөөг дагаж, уяа морио ажиглахаар шийдсэн залуу уяачид, хурдан морины зүтгэлтнүүдэдээ мэдэхэд илүүдэхгүй хэд хэдэн төрлийн зөвлөгөөг өгөхөөр зэхлээ. Мэдээж та уяа морьдынхоо удам угшлыг сайтар судалсан байх. Удам угшлыг нь хөөж хурдлах магадлалтай хэмээн үзсэн адуугаа уяхаар зэхэж буй бол дор дурьдсан цөөн хэдэн энгийн шинжээр шинжээд үзээрэй.
Хурдан морийг таних олон шинж бий. Хамгийн эхлээд дэл, сүүл зэргийг ажиглан дүгнэж болно. Дэл, сүүл нь тунсаг, жигд, зөөлөн байх нь хурдан адууны шинж хэмээн үздэг. Дэл, сүүлээр шинжсэний дараа арьсаар нь шинжих гээд үз дээ. Нимгэн, хийгээд элбэг арьстай байвал махан бариагүй, хурдлах чадвар сайтай гэсэн үг. Эсрэгээрээ зузаан арьстай бол уналгаа, эдэлгээнд ашиглах нь зөв шийдэл болох бизээ. Ийнхүү дэл, сүүл, арьс буюу гадаад байдлыг шинжсэний дараа дотор эрхтний байдлыг толгой хэсгээс шинжих боломжтой. Жишээлбэл хоёр нүдний хоорондох зай хичнээн их байна, хамрын савхан яс төдий чинээ өргөн байдаг. Энэ нь амьсгалахад саадгүй буюу нөгөө талаараа хавирганы матаас сайтайг илтгэж буй юм.
Хурдан моринд нүд их чухал хэмээн уяачид ярьдаг. Нүдээр элгийг шинжиж, тунгалаг байвал эрүүл элэгтэй адуу хэмээн тооцож болно. Элэгний үйл ажиллагаа хэвийн байх нь адууны тамир тэнхээ хийгээд бусад олон зүйлд нөлөөлдөг.
Зузаан хөмсгийг зориг зүрхтэйн шинж хэмээн үзэх нь бий. Өөрөөр хэлбэл хөмсгөөр тухайн адууны сэтгэлийг мэдэх боломжтой. Нүдний дэлгэц том, зузаан хөмсөгтэй адууг “зоригтой адуу” хэмээн уяачид ихэд үнэлдэг. Ийм адууг баргийн ачааллыг даах бөгөөд, уяаны бага зэргийн алдааг тоодоггүй гэдэг. Харин эсрэгээрээ нарийн духтай, жартгар нүд, нимгэхэн зовхитой бол зүрх муутай хэмээн ойлгож болно.
Адууны шүд насыг илтгэхээс гадна мөн хурдлах чадварыг илтгэдэг. Ойрхон, жижигхэн шүдтэй адууг дээхэн үеийн уяачид тэгтлээ ойшоодоггүй хэр нь өргөн, дэрэвгэр шүдтэй адууг хурдан шинжтэй хэмээн үнэлдэг байжээ. Түүнчлэн адууны туурайгаар бярыг мэддэг хэмээдэг. Өөрөөр хэлбэл зузаан туурайтай, өсгий өндөртэй адууг бяртай, эсрэгээрээ бол бяр муутай хэмээн ойлгож болох нь.
Эдгээр энгийн шинжээр шинжиж, хурдлах чадвартай эсэхийг таньсан бол уяаны ажилдаа анхаарал хандуулах цаг нь болжээ.
Уяаны ажил эхлэхийн өмнө “адуу болгон өөр уяатай” гэдгийг дахин нэг санах нь зөв бизээ. Уяа моринд ажил хийхдээ дараах зүйлүүдийг анхаарахад илүүдэхгүй биз.
"Тод магнай" сэтгүүл №67
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна