Ш.Лхагвасүрэн: Нутагтаа их насны морь түрүүлгэсэн нь сэтгэлд үлдсэн наадмуудын нэг

Орхон аймгийн Жаргалант сумын харьяат, Орхон аймгийн шилдэг уяач Ш.Лхагвасүрэнтэй хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.

-Хурдан буянтай нөхөрлөх болсон үеэс тань яриагаа эхлэх нь зүйтэй болов уу?
-Би Булган аймгийн Сэлэнгэ сумын уугуул Орхон аймгийн Жаргалант сумын суугуул хүн.  Бага нас маань сумын төвд өнгөрсөн  ч нутгийн ах нарын хурдан морийг унаж,  уралддаг байсан маань моринд орох эхлэл болсон юм болов уу. Үүнээс гадна миний төрсөн ах аймгийн Алдарт уяач Ш.Бямбажав болон ойр тойрны найз нөхөд бүгд л уяач хүмүүс байдаг юм. 
-Анхны бүхэн сэтгэлд тодхон үлдсэн байдаг. Хэзээ анхны айраг түрүүгээ хүртэж байв?
-1996 онд Сэлэнгэ сумынхаа наадамд таван насны долоон морьтой очиж уралдаад, гурван аман хүзүү, гурван айраг хүртэж байлаа. Ингэж л наадмын өм нээгдсэнээс хойш сум орон нутаг, бүсийн уралдаануудад амжилттай уралдаж байна. 1997 оны Орхон аймгийн анхны төвийн бүсийн даншиг наадамд газар газраас цугласан 630 гаруй хурдан буян тоосоо өргөснөөс миний хээр морь 29-д хурдалсан юм. Энэ бол багагүй амжилт гэж бодож байгаа.
-Сэтгэлд үлдсэн ямар наадам байдаг бэ?
-1998 оны баяр наадмаар Сэлэнгэ сумандаа их насны хээр морьтойгоо очин хол тасархай түрүүлгэж байлаа. Энэ хээр морь маань дээр дурдсан 29-д хурдалдаг адуу шүү дээ. Аргагүй хурдан хүлэг байсан ч харамсалтай нь одоо уралдахгүй байгаа. Ямартаа ч төрсөн нутгийнхаа баяр наадмын их насны түрүүг хүртсэн гэдэг утгаараа тэр наадам сэтгэлд хоногшин үлдсэн хамгийн сайхан наадам байдаг юм. Тэгээд ч уяач бүрт уясан хүлэг нь айраг түрүүнд орох шиг баяртай юм хаа байх билээ.
-Орхон аймгийн 2011 оны шилдэг уяач гэж байсан. Энэ онд аймгийн Алдарт уяачийн болзол хангаад байгаа гэл үү?
-2010 оны Орхон аймгийн баяр наадамд их насанд ам цагаан хонгор морь маань түрүүлэн, залгаад авто тээврийн байгууллага байгуулагдсаны 85 жилийн ойд амжилтаа бататгасан юм. Дараа жил нь Янзаган цоохор соёолонгоороо Орхон аймгийн баяр наадмаас айраг хүртэж байлаа. Мөн ондоо Архангай аймгийн Тамирын хурдад мөн л айргийн гуравт, Орхон аймагт болдог Мандал-Овооны тахилга наадамд ч ялгаагүй  гурвалсан. За бас Тамирын хурдад их насны морь долоод давхисан юм. Энэ амжилтуудаараа Орхон аймгийн шилдэг уяач болсон.
Энэ жилийн хувьд Эрдэнэтийн Баян-Өндөр овооны тахилга наадамд хээр халзан адуугаа гуравлуулж, Булган аймгийн Хялганат суманд болсон модны үйлдвэрийн 40 жилийн ойд түрүүлгэсэн. Мөн  Баян-Өндөр овооны тахилга наадамд хонгор соёолон айргийн гуравт, сумынхаа наадамд хүрэн соёолон маань мөн айргийн гуравт хурдлаад байна. Эдгээрээс гадна халтар морь, хул азарга маань их хурдан байгаа.
-Гал уяанд нэгдсэнээр ямар давуу талтай вэ, таныхаар?
-Одоогоос хоёр жилийн өмнө манай “Эрдэнэт хурд” гал байгуулагдаж байлаа. Моринд дуртай найз нөхөд, ах дүү нартайгаа ярилцаж суугаад санал нэгтэйгээр галаа байгуулж байв. Ингэж гал уяа болсноор морь уях агуу эрдмийг бие биенээсээ суралцах, туршлага солилцох сайхан боломж нээгддэг юм. Энэ дашрамд галынхандаа уясан хүлэг нь хурдан, унаач хүүхэд нь цовоо байж хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнөд ивээж явах болтугай хэмээн ерөөе.
-Таныг ч бас хурдан тууртын буян өнөд ивээж байг.

"Тод магнай" сэтгүүл №35