МУ-ын Алдарт уяач П.Гүрцоо: Би сумаасаа төрсөн хоёр дахь улсын цолтон


Увс аймгийн Зүүнговь сумын уугуул, МУ-ын Алдарт уяач Пүрэвийн Гүрцоо гуайн яриаг уншигч танаа хүргэж байна.
-Увс аймгийн Зүүнговь сумаас төрсөн таван улсын цолтны нэг тантай уулзаж байгаадаа баяртай байна. Алдартын хурдан морьтой холбогдох болсон түүх хэзээнээс эхэлдэг вэ?
-“Тод магнай” сэтгүүлийн уншигчдадаа энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлье. Хүүхэд байхаасаа хурдан тууртын хийморьт сүслэн яваа хүн дээ, би. Өөрийн болон өрөөлийн хурдан морийг унаж хурдлуулдаг байлаа. Аймгийн наадамд Хасаа уяачийн их насны морийг гуравлуулж, өөрийнхөө халиун морийг дааган цагаас нь уяж, сайн довтолгож байсан. Миний хоёр халиун морь энэ хавийн сумдын наадмаас олон ч удаа түрүү, айраг авсан. Миний аавын унаган адуу байгаа юм. Эцэг халиун азарга нь уягдаж байгаагүй ч сайхан амьтан байлаа.
-Таны дээдчүүл уяа сойлго тааруулж байв уу?
-Аав маань хоёр охин, нэг хүүтэй. Их олон адуутай ч морь уяж байгаагүй хүн дээ. 200-гаад адуунд нь хурдан хурц нь ч олон байлаа. Эндээс хүрэн морь нь их сайн давхиж байсан удаатай. Сүүлд дайны үед адуунаасаа фронтод бэлэглэж байсан гэдэг юм. Аав маань сайн адуутай байсан болохоор цус сэлбэх зорилгоор наймаа хийж байсангүй.
-Таны уяаны эрдмийн шанг татсан хүн хэн бэ?
-Миний уяаны багш чинь Хасаа уяач байгаа юм. Нутаг орондоо нэртэй сайн уяач л даа. Одоо хүүхдүүд нь удам залган хурд ирлэж явна. Анх өвгөнөөр заалгаж, халиун даагаа уяснаас хойш шүдлэн, хязаалан, соёолонд нь тасралтгүй түрүүлгэсэн. Нас нийлсэн хойноо ч гурав, дөрвөн удаа түрүүлгэж билээ. Ингээд 1959 онд цэрэгт яваад Улаанбаатарт Улаанхуарангийн бага даргын сургуульд алба хааж, 1962 онд халагдаж ирсэн юм. Тэгсэн эзгүй байх хооронд харж хандах хүнгүйгээс, муу гараар орж хөлд нь цус буулгачихсан болохоор дахин уяагүй. Харин эх эцэг нэг дүү хул морь Баруунтуруун, Зүүнговийн наадамд түрүүлсэн ч хулгайд алдчихсан. Цэргээс ирээд хонгор морио сайн довтолгосон. Даагандаа Зүүнговь суманд, шүдлэндээ Хяргас, Зүүнговь сумдад, хязаалан соёолондоо Зүүнговь сумандаа тус тус түрүү магнай болсон хурдан хүлэг дээ. 13 нас хүртлээ хурдалсан хонгор морь манай унаган адуу. Өнөө хулгайд алдсан хулын дараа бас нэг хурдан шар халтар морь гарсан юм. Соёолондоо Малчин сумын ой болон Зүүнговьдоо мөн л түрүүлсэн шар халтараа аймгийн наадамд нэг түрүүлгэж, хоёр айрагдуулж байлаа.
-Цэргээс халагдаж ирээд ямар ажил хийж байв?
-Бригадын нярав хийж байгаад сүүлд нь тоо бүртгэгч болсон. Нэгдлийн фермийн нягтланг нэгдэл тартал хийлээ. Ажлынхаа завсар зайгаар нь морио уяад л. Гэхдээ ажлын хажуугаар олон морь уях амаргүй үе байлаа шүү дээ. Бүүр нэг хэсэг сумын наадмаар морь уралдахаа ч байгаад байсан юм. Морь уяж байгаа хүнийг хаа газрын юу олоод авчихав гэж нүд нь орой дээрээ гарах шахуу юм болно гээч. Би морь уялаа гэж зэмлүүлж л явлаа.
-Холдоо хаагуур наадаж байсан бэ?
-Мэдээж Зүүнговь сумандаа наадна. За тэгээд аймаг, ойролцоох Баруунтуруун, Хяргас, Малчин сумдын наадмаар очдог байлаа. Аймгийн наадамд дөрөв, таван удаа явж, их нас, соёолон тус тус түрүүлгэж, нэг аман хүзүү, хоёр айраг авч цулбуур өргөн цоллуулж явлаа. Бас нэг удаа Тэсэд очиж шар халтар морио аман хүзүүдүүлж байсан. Тэсийн наадам ч чанга шүү. Гэхдээ манай Зүүнговийн морьд Тэсийн адуутай ана мана, өгөө аваатай л үзнэ.
-Эндээс хамгийн сайхан наадам гэж алийг нь онцлох вэ?
-Ганцхан халиун морио хөтөлж очоод, аймгийн наадмын их насанд түрүүлгэх үнэхээр сайхан байж билээ. Наадамлаж явсан хүн бүхэн баяр хүргээд л. Энэ үед өөрийн эрхгүй сэтгэл хөөрч, уяа сойлго тааруулах болсондоо олзуурхан, бахархаж байлаа. Үүний дараа жил нь бид дахин аймагт очиж, аман хүзүүнд хурдалсан юм. Манай сумын наадамд Тэсийнхэн их ирнэ. Манай Зүүнговь сумын Баатарын халиун морь Тэс болон ойр хавийн сумдад их сайн давхисан адуу байгаа юм.
-Та 2000 онд МУ-ын Алдарт уяач цолыг Төрийн дээд одон медаль “Алтангадас”-тай хамт авч байсан. Бас л баяр бахдал төрүүлсэн сайхан дурсамж болов уу?
-Өмнө жилийн намар нь тодорхойлолт аваад явсан ч шагнуулна гэж бодож байгаагүй шүү. Тэгсэн цагаан сарын урдхан аймгийн МСУХ-ны дарга, улсын начин Төрмөнх манайд ирж МУ-ын Алдарт уяач цолыг гардуулан өгсөн. Ингэж сумаасаа төрсөн МУ-ын Алдарт цолтны гурав дахь нь болж байсан юм. Үүнээс хэдэн сарын дараа Алтангадас одонгоор энгэрээ мялаасан. Мартагдашгүй сайхан он жилүүдийн нэг дээ. Үнэхээр их баярлаж байлаа.
-Тэр үед Зүүнговь суманд ямар ямар сайн уяачид байв?
-Нэгдэл нийгмийн үед ажил их болохоор одоо шиг хүссэн нь морь уяад байхгүй. Цөөн хүн л морь уядаг байж. Намдагийн улаан, Дамдинсүрэнгийн морьд сумандаа дээгүүрт довтолно. Бас Дамдин Батаагийн хоёр хурдан хээр морь сумын наадмыг олонтоо чимсэн.
-Зүүнговийн адуу ямар онцлогтой вэ?
-Манай Зүүнговийн адуу уяа их сайн даана. Өл даадаг, халуунд тэвчээртэй ч жаахан туруу муутай. Их халуунд ундны усанд ороод зогсчихдог болохоор туруу жаахан нимгэнтэй болчихдог шиг байгаа юм. Олон уралдвал туурай улдах гээд байдаг. Зүүнговь сумандаа Өгөөмөр, Баяннуурын адуу их хурдан. Сурхалт өөд дүүлээд байхаар чадал тэнхээ ордог гэж дээр үеийн хөгшид ярьдаг байсан нь үнэн юм шүү. Багаас нь өгсүүрийн цуцааг гаргачихаар энэ хавийн адуу аль ч уралдаанд үзүүр дээрээ тарлаад ороод ирдэг, суудаггүй.
-Та хэд хоногийн уяа хийж мордуулах уу?
-Тавиад, бариад хориод хоног уядаг байсан. Хоёр гурав хоног цатгаж байгаад дахин барьж авч хөлсөлнө. Нэг их уралдуулахгүй, хааяа нэг үсэргэнэ. Хамаагүй их уяхаар өл даадаггүй морь өвс идэж өгдөггүй харшчихдаг юм. Бидний үед байгалийн өвсөөрөө л уяна шүү дээ. Би зундаа Өгөөмөр ууланд морьдоо уядаг байлаа. Сайхан соргог бэлчээртэй, сэрүүхэн болохоор морьд ч таатай байдагсан.
-Хүүхдүүд морь уяж байна уу?
-Би долоон хүүтэй. Эднээс хоёр нь морь уядаг юм. Одоогоор залуу уяачид, алсдаа юм дуулгах бизээ.
-Бидний яриа энд хүрээд жаргаж байна. Танд эрүүл энх, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
"Тод магнай" сэтгүүл Увс аймгийн тусгай дугаар


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна