Адууны хөлний эмгэгийг оношлох нь

Хурдан морийг сойх, уралдуулах болон уралдааны дараа гарч байгаа эмгэгүүдийн талаарх бусад судлаачдын  судалгаагаар халдваргүй өвчний 70 гаруй хувийг мэс заслын өвчнүүд, түүнээс хөлд тохиолдох төрөл бүрийн гэмтэл, бэртэл ихэнх хувийг эзэлж байна. Хурдан морины мэргэжлийн өвчин гэж нэрлэгдэх) урд ба хойд мөчний төрөл бүрийн эмгэгүүд байдаг. Морь уралдааны болон хүнд ачааллын үед урд хойд хөлийн гүйцэтгэж байгаа үүрэг өөр өөр байдаг. Тухайлбал урд хөл дээр илүү их ачаалал ирэх тул хөлийн доголын 80 орчим хувь нь сагаг, титэм, туурайн  үе болон ясны гэмтэл их тохиолддог.
Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн “Малын эрүүл мэнд” төсөл дэх Мал эмнэлгийн сургуулийн боловсон хүчнийг чадавхжуулах төслийн хүрээнд би 2014 оны 11,12 сард 45 хоногийн хугацаатай Ирланд улсын Килдари хотод “EquiVETIreland equine sports medicine” адууны эмнэлэгт хурдан морины хөлийн доголыг оношлох чиглэлээр практикт суурилсан сургалтанд хамрагдаад ирлээ. Энэ хугацаанд хийсэн сурсан мэдсэн зүйлийнхээ заримаас хуваалцаж малын эмч та бүхний мэдлэгт нэмэр болохыг зорьсон юм.
2014 оны 12-р сарын 18 нд Ирланд улсын Килдари хот орчимд байрлах адууны зүчээнд адууны хөл доголсон дуудлагаар очиход 9 настай, үржлийн чиглэлээр ашигладаг сартай хээр гүүний баруун талын хойд хөл доголоод 2 хонож байгаа ба өглөө оройд бага зэрэг унаж биеийг нь халаадаг. Үзлэгээр өнгөц ба гүн нугалагч шөрмөс, шандсыгбарилахад тэр орчмоор халуунгүй эмзэглэл, хавангүй байсан. Адууг чигээр нь болон баруун, зүүн талаар нь тойрог хэлбэртэйгээр шогшуулахад үл мэдэгдэм догол илэрч байв. Нугалах тестийг урд хөлний сагагны үенээс эхлэн тавихад баруун хойд хөлний сагагны үенд доголын зэрэг нэмэгдэж байсан. Дараа нь оношийг тодруулах   зорилгоор рентген зураг авахад баруун талын хойд хөлний бэрэвхий ба титэм үенд архаг үрэвсэл явагдаж бэрэвхий ясны арын холбогч шандас татагдсанаас яс нь бага зэрэг сөлтөрч хугарсан байв.
2 дугаар тохиолдол 2014 оны 12-р сарын 19-нд адуу доголсон байна гэсэн дуудлагаар очиход найман настай бор хээр зүсмийн адуу бага зэрэг доголоод 14 хонож байгаа. Ялангуяа өглөө унах үед доголох нь илүүтэй гэсэн анхны мэдээллийг эзэн өгсөн. Үзлэгээр урд хөлний үе, шөрмөс шандас орчмоор хавдсан шархалсан байдал илрээгүй. Адууг шогшуулахад үл мэдэгдэм доголж байлаа. Баруун талын урд хөлийн яс хоорондын холбогч шандас орчмоор барилахад эмзэглэлтэй байсан. Урд хөлний сагаг, өвдөгний үенд хийсэн нугалах тестээр доголын зэрэгт өөрчлөлт гараагүй. Оношийг тодруулах зорилгоор шилбэний ясны арын, сагагны үений дээд арын мэдрэл болон туурайн арын мэдрэлд новокайны хориг тавихад өөрчлөлт илрээгүй. Харин туурай, сагаг, өвдөг, залааны үе болон ясны рентген зургийг авахад ямар нэгэн эмгэг өөрчлөлт илрээгүй. Хэт авиан шинжилгээгээр өнгөц, гүн нугалагч шөрмөс болон яс хоорондын холбогч шандсанд гэмтэл илрээгүй. Эцэст нь
хүзүүний рентген зургийг үзэхэд хүзүүний сүүлчийн хоёр нугаламны үе үрэвсэж яс ургасан байв. Онош нь хүзүүний үений үрэвсэл, яс ургалт гэж тавигдсан. Хүзүүний үений эмгэг өөрчлөлтийн улмаас түүний мэдрэлийн судал дарагдаж хөлд эмзэглэл илэрч доголдог байна.

ХААИС, Мал эмнэлгийн сургууль Докторант М.Цогбадрах, Доктор Д.Алимаа, Доктор С.Бямбацогт