Сумын Алдарт уяач Ч.Батсүх: Гурван жил сумынхаа шилдэг уяачаар шалгарлаа

 Завхан аймгийн Асгат сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Ч.Батсүхтэй хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Өвөөгийн өвөр дээр эрхэлж, хүлгийн зоон дээр исгэрч өссөн Алдартын бага насны дурсамжаас яриагаа эхэлье?
-Миний ээжийн аав Галаарид гэдэг хүн морь уядаг байсан юм. Би өвөө дээрээ өссөн хүн. Өвөө маань хоёр саарал морио Баянхайрханы наадамд олон удаа айрагдуулсан. Бас хурдан хул азарга, хээр морьтой.
-Өвөөгийнхөө уясан морийг унадаг байсан байлгүй?
-Нэг их олон жил унаж чадаагүй ээ. Пүрэвсүрэн гэдэг хүний морийг унаж 1988 онд нэг айрагдуулж байсан юм. Тэгээд мориноос хасагдсан цагаасаа эхлээд уяж эхэлсэн дээ. 16 настай байхдаа сумын наадамд халтар шүдлэнгээ айрагдуулж, дараа жил нь түрүүлгэсэн. Түүнээс хойш нэг хэсэг завсарлаж байгаад 2010 оноос хойш дахин уяж эхэлсэн.
-Саяхнаас уяж эхэлж байгаа юм байна?
-2010 онд хээр морь түрүүлж, хул азарга, алаг даага айрагдсан. Хул азарга маань Хөвсгөл чигийн гаралтай адуу, сумандаа хоёр түрүүлээд байгаа. Харин хээр морь маань манай өөрийн унаган адуу байгаа юм. Нас нийлээд 2010 оноос хойш сумандаа гурван жил дараалан түрүүлсэн адуу даа. Түүнээс гадна Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын 80, Нөмрөг сумын 90 жилийн ойд тус тус түрүүлсэн. Өнгөрсөн хавар Нөмрөгийн хаврын бүсийн уралдаанд аман хүзүүдээд, аймгийн 90 жилийн ойд 17-гоор давхисан. Даагандаа айрагдсан алаг үрээ 2012 онд сумандаа таваар давхисан. Тэр жил хул азарга түрүүлсэн юм.
-Унаган их мориор гурван жил түрүү хүртэнэ гэдэг адуу жигдхан сайжирсны шинж байх. Адууныхаа угшлыг танилцуулаач?
-Манай өвөг дээдсийн адууны суурь сайн. Дээрээс нь би чадлынхаа хэрээр гаднаас азарга авч тавьсан. Миний хувьд өөрийн унаган адуугаараа сайхан наадаж байна. Тийм болохоор хээр морины удам угшлыг хүн сурж ирдэг юм. Одоогоор адуу зарах сонирхол тун бага байна.
-Гадагшаа гарч уралдаж байна уу? Дов үзэж байж уяач хүлэг хоёр илүүд суралцдаг гэдэг дээ?
-Завхан аймгийнхаа ойд очиж сумынхаа нэрийг гаргаж уралдаж, хээр морь Завхан аймгийн унаган адуунаас хамгийн дээгүүр давхисан амжилтын эзэн болсон. Манай аймгийн 90 жил сүрдмээр сайхан наадам болсон шүү. Олон газрын уяачид цугларсан байна лээ. Тэдэнтэй эвтэй найртай сайхан ханилахаас эхлээд уяаны арга барилаас нь суралцах зэрэг авах зүйл их байсаан. Ер нь яваандаа эр хүний дотор эмээл хазаартай морь гэж улс, бүсийн томоохон наадамд очих бодолтой байдаг. Манай сумын уяачдын холбоо нутгийн нэр гарган уралдаж байгаа уяачдаа бензин тосноос эхлээд их дэмждэг. Би сүүлийн гурван жил дараалан сумынхаа шилдэг уяачаар шалгарсан нь тэрхүү дэмжлэгийн ач тус юм.
-Хэнтэй уяаны алдаа оноогоо хэлэлцэж хүлэг морьдоо сойж байна. Морьдоо тэжээхээс эхлээд шинэ цагийн уяаны арга барилд хэр суралцаж байна?
-Одоогоор дүү Батмагнай, Цэрэнбат нартайгаа хамтран уяж байна. Бид сүүлийн гурван жил морьдоо тэжээж байгаа. Олон давхар уяатай уралдаж байгаа болохоор тэжээхээс ч аргагүй юм даа. Тэжээснээс хойш ер нь 2-3 жил завсаргүй сайхан наадаж байна.
-Дараа дараагийн уралдаануудад тань амжилт хүсье. Ярилцсанд баярлалаа.

"Тод магнай" сэтгүүл №54