Сумын Алдарт уяач Б.Цэрэнбаасан: Сайн уяхгүй бол уяач гэдэг мал тамлаж, амьтан зовоохын нэр
Монгол эрчүүдийн хийморийг өргөж байдаг эрийн гурван наадмын хоёроор нааддаг энэ эрхмийг Банзрагчийн Цэрэнбаасан гэдэг. Завхан аймгийн Дөрвөлжин сумын нутаг Онц багийн Бурхүү хэмээх газар 1961 онд төрсөн тэрээр сумын Алдарт уяач, сумын Заан цолтой хийморилог нэгэн юм.
-Хурдан хүлгийн уяа тааруулах болсон үеийн түүхээс л яриагаа эхэлье дээ?
-Манай нагац ах Нүрзэд гэдэг хүн 1969 онд “Төлөө” бригадын адуу маллах болж тэр цагаас хойш би ахыгаа даган адуу малтай ойр байх болсон. Яг өөрийн уяж сойж эхэлсэн хугацаа гэвэл 1976 он болох байх. Нагац ахынхаа эзгүй тэр жил би хоёр үрээ уяж, соёолонг нь 10 хэдээр, нөгөө нэгдлийн хурдан хээр гэдэг үрээ дөрвөөр ирж байсан юм.
-Нагац нь ирээд магтаалын үгээр урамшуулсан биз?
-Өө, тэгэлгүй яахав. Ах маань баярлаад магтаад л байсан. Түүнээс хойш ер хурдан морь сонирхож эхэлсэн дээ. Өнөөдрийг хүртэл адуу гэдэг амьтнаас холдож үзсэнгүй. Нэгдэл нийгмийн адуу ч маллаж л байлаа.
-Хурдан борлог морь тань Хомын борлогуудын угшилтай юу? Энэ нутагт хурдалж байгаа хүлгүүд ихэнх нь тэр угшлын адуунууд гэлцэх юм?
-Тиймээ. Миний унаган борлог морь Хомын борлогуудын угшилтай. Тэсийн голын унага Тэрхийн голын хүүхэн гэдэг шиг манай Завханд Завхан голын унага, Хомын борлогуудын угшил л гэж яригдана. Бор морины эх нь Ойдов гэж хүний борлогуудын угшилтай бол эцэг нь Сампил гээч хүний адууных. Эх эцэг хоёрыг нь манайд ирсний дараа төрсөн унага болохоор би борлог морио миний унаган адуу гээд байгаа юм. Уясан миний урмыг сэргээдэг бас нэгэн сайхан хүлэг бол хээр азарга маань юм. Угшил гарвалыг нь хөөвөл Ховд аймгийн Мянгад сумын Чонон саарлуудын угшилтай. 1995 онд Сархайрханд баруун бүсийн даншиг наадам болоход Ховд аймгийн Мянгад сумаас бэлгэнд ирж байсан адуу. Би тэр үед Засаг даргын Тамгын газрын адуучин хийж байлаа. Хээр азарга ирснээсээ хойш суманд хоёр айрагдсан. Гарсан төлүүдийг нутгийн түмэнд их тараасан. Гайгүй давхиж байгаа ч адуу байнаа, бүр ширгээд алга болчихсон нь ч байна.
-Алдартыг урмаар тэтгэсэн өөр ямар хурдан хүлгүүд байна?
-Хөдөлмөрийн баатар Доржсамбуу гэдэг хүн 1983 онд манай сум нэгдлийн даргаар ирээд үхрээ Алдархаанд өгч, оронд нь Отгоноос мянган адуу авчирсан юм. Тэгэхэд нэгдлийн орлогч дарга байсан Нямбаа гээд манай нэг ах жаахан халтар даага авчирч байлаа. Түүнийг би уяад их сайн давхиулсаан. Тэгээд бүдүүрсэн хойноо 1995, 1996 онуудад дараалан сумын наадамд түрүүлж байлаа. Сүүлд түрүүлэхэд /1996 онд /би сумын заан болж байсан юм.
-Сумын Алдарт уяач цолоо хэдэн онд авсан бэ?
-За байз, 2006 онд авсан юм байна. Сумын заан цолоо авснаас хойш яг арван жилийн дараа сумын Алдарт болж байсан юм байна шүү.
-Удам дагаж бөх болдог гэдэг.Танайханд барилдаж ноцолддог хүмүүс байв уу?
-Миний ээжийн хамгийн том ах нь бөх Чимидцэрэн гэж их булиа биетэй хүн байлаа. Улсын начин Цогбаярын өвөө нь гэсэн үг байхгүй юу.
-Цогбаяр начин чинь Ховд аймгийн Чандмань сумын харьяат гэж явдаггүй билүү?
-Мөөн, мөн. Цогбаярын аав бид хоёр яг төрсөн ах дүүсийн хүүхдүүд. Цогбаярын аав Чулуунбат миний ээжийн төрсөн ахын хүү нь байгаа юм. Ховдын Чандмань манай Завханы Дөрвөлжин хоёр чинь Хар нуур, Дөргөн нуураар тусгаарлагддаг сумд. Өөрөөр хэлбэл залгаа нутаг. Манайхнаас улсын цолтой нэг л бөх төрсөн нь Цогбаяр. Харин аймгийн цолтой бөхчүүд бий бий. Би эдэн дундаа цолоор хамгийн бага нь байгаа юм. Бидний үеийнхэн чинь бөхийг одоогийнх шиг ажил мэргэжил болгож байсангүй. Адуутайгаа ноцолдож байгаад хааяа эв нь таарвал барилдчихдаг байлаа шүү дээ. Тэгж л явж сумын заан болсон хүн. Бөх өтлөхөөрөө засуул дээр, бух өтлөхөөрөө пүүн дээр гэгчээр сүүлийн үед барилдахаа байсаан.
-Ингэхэд та бөх барилдах, морь уях хоёрын алинаас нь илүүтэй таашаал авдаг вэ?
-Сайн уяхгүй бол уяач гэдэг мал тамлаж, амьтан зовоохын нэр. Тиймээс хүн мал хоёрыг багахан шиг зовоох юмсан гэсэндээ бага идэж, бага унтан мориндоо л илүү анхаарч байна даа. Зовлогоо зовоож байгаа юм болохоор энэнэсээ илүү таашаал авдаг байх.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Уясан хүлгэд тань хурдан байж, урам зориг нэмж байх болтугай. Амжилт хүсье.
-Баярлалаа. Та бүхний ч гэсэн ажил үйлс бүтэж яваг.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна