Тод манлай уяач Д.Ганбаатар: Баянхонгорын наадам ах бид хоёрт буян хишгээ харамгүй хайрладаг

Алтай нутгаас төрсөн ах дүү Тод манлайгууд өнөө жил одтой сайхан наадсан. Д.Ганбаатар Тод манлай морин жилийн уралдаануудаа хэрхэн дүгнэснийг уншигч танаа хүргэе. 

-АХ-ын 93 жилийн ойн баяр наадамд даага айрагдуулж, говийн бүсийн уралдаанд их морь түрүүлгэн одтой сайхан наадлаа. Баяр хүргэе?
-Баярлалаа. Уяач хүнд төрийнхөө баяр наадамд морь айрагдуулж, түрүүлгэх нь баяр баяслын дээд байдаг.Би хувьдаа улс, бүсийн наадамд морьд маань айрагдаж, түрүүлэхэд аз хийморь өөдөө байж, ажил үйлс бүтэх нь дээ хэмээн бэлгэшээж байдаг. Ганц би ч биш, Монголчууд бүгд л тэгж бэлгэ боддог байх.
-Морь айрагдсан жил ажил үйлс бүтэмжтэй байдаг уу?
-Тэгэлгүй яахав. Энэ жилийн хувьд ах бид хоёр улс, бүсийн наадмаас 4-5 айраг, түрүү авлаа. Харин манай “Макс” уяаныхны хувьд арваад айраг, түрүү авч хийморьтой сайхан наадлаа. Ер нь сүүлийн жилүүдэд ах бид хоёрын олон жилийн хөдөлмөрийн үр шимээр гарган авсан унаган адуунууд маань сайхан давхиж байгаа. Энэ жил гэхэд Ламын Гэгээн Лувсанданзанжанцаны мэлмий гийсний 375 жилийн ой, говийн бүсийн уралдаанд унаган шарга морь маань түрүүлж, халтар морь маань дөрвөллөө. Нэг шарга азарганы хүүхэд, нөгөөдөх нь Зандан хүрэнгийн хүүхэд байгаа юм. Аль ч наадамд дандаа цугтаа ордог. Улс, бүсийн наадамд дөрвөн удаа цуг түрүүлж, айрагдаж байгаа хүлгүүд.
-Ламын гэгээний даншиг наадам ах дүү хоёрт  ээлтэй байдаг бололтой. 2009 онд мөн л амжилт арвинтай наадаж байсан?
-Тиймээ. Ламын Гэгээний 370 жилийн ойн баяр наадмаас ах бид хоёр гурван түрүү, нэг айраг хүртэж байсан бол энэ жил нэг түрүү, нэг айраг хүртлээ. Учрал ерөөл гэж байдаг юм уу, нутгийн уул ус, түмэн олон нь түшдэг үү  Баянхонгорын наадам ах бид хоёрт буян хишгээ харамгүй хайрладаг. Тийм ч болохоор бид хоёр ихэд бэлгэшээн хүндэтгэж явдаг юм.
-Ах дүү уяачдын мялаалга наадам өргөн дэлгэр болсон сурагтай байсан.Тэр талаараа дэлгэрүүлээч?
-Энэ жил Баян-Уул сумын маань 90 жилийн ой тохиож байгаа. Ойн баяр наадам маш сайхан болсон.Миний аав нас сүүдэр ная гарсан сайхан буурал бий.Хүүхэд ахуй цагтаа морь унаж явсан газраа өөрийн нэртэй морь түрүүлгэх юмсан гэсэн том мөрөөдөл тээж явсан нь энэ зун биеллээ олж, 90 жилийн ойн баяр наадамд аавын маань морь түрүүлж, магнай тэнийтэл баярлалаа. Би ер нь аавыгаа тэгж их баярлаж байхыг хараагүй. Аавыгаа баярлахыг харах ах бид хоёрт ч гэсэн сайхан байлаа. Харин Тод манлайн мялаалга наадмаа Алтай хотдоо хийсэн. Тэнгэр хангай ивээж хур бороо ороод, мялаалга наадам маань сайхан болж, Алтайчуудтайгаа сайхан наадлаа.
-Манлайн баяраа ч гэсэн нутгийн олонтойгоо хуваалцаж байсан?
-Тиймээ, найр наадам хийнэ гэдэг тэнгэр хангайгаа аргадаж, олон хүнийг баярлуулахаас гадна түүнтэй холбоотой зан заншил, соёлыг түгээх ач холбогдолтой. Дуу хуур, инээд хөөр цалгисан газар зөв сайхан энерги хуримтлагдаж олон түмэнд түгдэг шүү дээ.

"Тод магнай" сэтгүүл №56