Чингэлтэй хайрханы хишиг барилдаан өнөөдөр болно

МҮБХ-оос санаачлан зохион байгуулдаг “Дөрвөн уулын хишиг” барилдааны нэг “Чингэлтэй уулсын хишиг” барилдаан өнөөдөр 15 цагаас монгол бөхийн өргөөнд болно. Ингээд бөх сонирхогч та бүхэндээ өмнөх барилдаануудад хэн хэрхэн барилдаж байсныг тоймлон хүргэе.
Энэ барилдаанд Архангай аймгийн бөхчүүд нэлээн сайн барилддаг нь харагдаж байгаа бөгөөд мөн аймгийн цолтой бөхчүүдэд ч мөн ээлтэй, түрүүлсэн болоод шөвгөрсөн бөхчүүд улсын наадамд тун дээгүүр барилддаг барилдаан юм. 
2008 оны анхны барилдаанд Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харьяат, Монгол улсын харцага Түмэнсанжаагийн Мөнгөнцоож түрүүлж, Говь-Алтай аймгийн Бугат сумын харьяат, Монгол улсын начин Дугардоржийн Батбаяр үзүүр булаажээ. Их шөвөгт улсын арслан Д.Азжаргал, тухайн үеийн улсын заан Д.Рагчаа нар шалгарч байв. Түрүүлсэн Т.Мөнгөнцоож, их шөвөгт үлдсэн Д.Рагчаа нар улсын наадмаар 5 даван шөвгөрч байлаа.
2009 онд Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын харьяат, Монгол улсын арслан Доржпаламын Ганхуяг түрүүлж, Завхан аймгийн Идэр сумын харьяат, тухайн үеийн аймгийн арслан Ширбазарын Жаргалсайхан үзүүрлэв. Их шөвөгт урд онд мөн их шөвөгт үлдэж байсан улсын заан Д.Рагчаа, улсын харцага Л.Пүрэвжавын хамтаар шалгарав. Түрүү бөх До.Ганхуяг арслан наадмаар тав давсан бол Л.Пүрэвжав харцага Л.Гантулга, С.Мөнхбат нарыг дараалан орхиж харцага цолоо батлаж байлаа.
2010 онд Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харьяат, МУ-ын даян аварга Гэлэгжамцын Өсөхбаяр түрүүлж, Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын харьяат, тухайн үеийн улсын харцага Дашзэвэгийн Баасандорж үзүүрлэжээ. Их шөвөгт улсын заан Мөнхсайханы Өсөхбаяр, Дугардоржийн Батбаяр нар шалгарчээ. Харин дунд шөвөгт Н.Ганбаатар, Д.Рагчаа, Б.Соронзонболд, Ц.Содномдорж нар үлдсэн байна. Энд түрүүлсэн аварга наадмаар үзүүрлэж, Д.Баасандорж 5 даваад М.Өсөхбаяр дүүтэйгээ тунаж шорооджээ. Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба Даваанямын Лхагвадоржтой оноолт таарч 4 даваад тавын даваанд Цэдэвийн Содномдоржтой тунан барилдаж түрж хөөгөөд дагуулж хавируулан унасан бол наадмаар энэ барилдаанд давсан Д.Лхагвадоржтойгоо оноолт таарч өвдөг шорооджээ.
2011 оны хишигт урд гурван жил шөвгөрсөн Архангай аймгийн Булган сумын харьяат, Монгол улсын заан Дамбийн Рагчаа түрүүлж, Завхан аймгийн Нөмрөг сумын харьяат, МУ-ын заан Махгалын Баяржавхлан үзүүрлэв. Их шөвөгт Т.Өсөх-Ирээдүй, Э.Энхбат нарын шилдгүүд шалгарсан бөгөөд их шөвөгт үлдсэн дөрвөн бөхийн гурав нь наадмаар шөвгөрч байв. Тавын давааны төгсгөлд аймгийн дөрвөн цолтон тунаж Б.Батмөнх О.Гантулгыг, Б.Гончигдамба Бо.Батжаргалыг орхин шөвгөрч байлаа. Тэд хоёул наадмаар начин цолд хүрэв. Мөн урд жилүүдэд түрүүлж асан Архангайн Батцэнгэлийн хоёр хүчтэн 4-ийн даваанд Говь-Алтайн Ш.Шинэбаяр, Увсын Н.Батсуурь нарын удамт хүчтэнүүдэд шороодож байв.
2012 онд Архангай аймгийн Булган сумын харьяат, аймгийн хурц арслан Рэнцэнбямбын Пүрэвдагва начин Алтанбаганын Цацабширыг дагуулж муриад давснаар их шөвөгт шалгарсан бол Цацабшир харцага ямархан хэмжээний хүчтэн гэдгээ таниулж Дамбийн Рагчаа, Сүхбаатарын Мөнхбат, Гунаажавын Эрхэмбаяр нарыг хөлд орох, давхар хамах мэхүүдээр давж үзүүрлэв. Их шөвөгт Г.Эрхэмбаяр арслан, М.Өсөхбаяр заан нар үлдсэн бөгөөд түрүү бөх наадмаар начин цолд хүрч, их шөвөгт үлдсэн Г.Эрхэмбаяр арслан мөн их шөвөгт шалгарч байлаа. Ер нь энэ барилдаан нэлээн дуулиан дагуулсан бөгөөд Б.Соронзонболдыг хоёрын даваанд Архангайн М.Бадарч шороодуулж, 3-ын даваанд Цэдэвийн Содномдоржийг Оргихын Хангай халз хутган давж байв. Мөн Мухаалайн Баасанбат у.н Ж.Отгонбаяраар хоёр даваад 3-ын нугалаанд Р.Пүрэвдагватай тунаж байлаа.
2013 онд Хөвсгөл аймгийн Тосонцэнгэл сумын харьяат, Монгол улсын харцага Цэдэвийн Содномдорж Р.Пүрэвдагва, Ч.Санжаадамба, Б.Батдорж, Ду.Батбаяр нарыг дараалан шороодуулж түрүүлсэн бол Говь-Алтай аймгийн Бугат сумын харьяат, МУ-ын начин Дугардоржийн Батбаяр хоёр дахь удаагаа үзүүр булаав. Дамбийн Рагчаа гарди гурав дахь удаагаа их шөвөгт шалгарсан бол Өвөрхангайн Батсүхийн Батдорж арслан Увсын а.н Э.Элбэгбаяр, у.х Ө.Даваабаатар, у.х Л.Пүрэвжав, у.а Х.Мөнхбаатар нарыг дараалан давж их шөвөгт шалгарсан байна. Дунд шөвөгт Х.Мөнхбаатар, М.Өсөхбаяр, Ч.Санжаадамба, Б.Одгэрэл нарын шилдгүүд үлдэв. Мягмарын Бадарч урд онд 2 дээр таарч давсан Б.Соронзонболдыг энэ удаад 4 дээр орхисон бол урд оны түрүү үзүүр Р.Пүрэвдагва Ц.Содноморжид, А.Цацабшир Б.Одгэрэлд унаж байлаа. Энэхүү барилдаан 2008-2013 онд 6 удаа болсон бөгөөд улсын гарди Д.Рагчаа нэг удаа түрүүлж, гурван удаа их шөвөгт шалгарч, нэг удаа дунд шөвөгт шалгарсан бол улсын харцага Т.Мөнгөнцоож, Ц.Содномдорж нар нэг тус бүр нэг удаа түрүүлж, нэг удаа дунд шөвөгт шалгарчээ. Харин улсын начин Ду.Батбаяр хоёр удаа үзүүрлэж, нэг удаа их шөвөгт шалгарчээ.
Мөн 6 удаагийн барилдааны 4 удаад Архангайн бөхчүүд түрүүлж, гурван удаа их шөвөгт, дөрвөн удаа дунд шөвөгт шалгарч байжээ.
 МУИС-ийн оюутан Т.Түмэндэмбэрэл