Дараагийн цол ойрхон Даш заан түрүүлж, залгамж халаа сайтай Завханы Чимэдвандан үзүүрлэлээ

МҮБХ-ноос сар бүр уламжлан зохиодог сумын цолтон болон залуу бөхчүүдийн барилдаан боллоо. Барилдаанд с.з Э.Даш, Б.Баянмөнх, П.Өсөхбаатар, Б.Чимэдвандан, Н.Ширчинхүү, Э.Энх-Амгалан нараар манлайлуулсан хүчит 360 бөх зодоглон барилдав. Завханы Даниа Бат-Эрдэнэ, Ёндонпэрэнлэйн Улсболд, Тогтохын Хайдавдорж, Хэнтийн Дарханбат, Өвөрхангайн Үйтүмэн, Мөнх-Өрнөх, Цэнддорж, Цэрэндагва, Бямбадоньд, Баянхонгорын Жамбалдорж, Дүүрэнсаран, Сэлэнгийн Батмөнх нарын сайчуул энэ удаа зодоглосонгүй. Гэхдээ сумын цолтой залуус тун олон барилдсан тул нэгийн давааны дийлэнх нугалаанд сумын заанууд учраа таарч байлаа.
Бөхийн барилдааны нэгийн даваанд Монгол Улсын Их Сургуулийн оюутан с.з Ш.Базарсад, О.Болд-Эрдэнэ нар учраагаа уран гоё өмсөх мэхээр давсан бол сумын шилдэг заанууд болох Бөх Билэгтийн Б.Чинбат, Булганы Э.Сумьяабат нар ам даваанд шороодов.
Хоёрын даваанд Архангай аймгийн харьяат, з.б Ванчиндорж, Говь-Алтайн Г.Батмөнхийг хөмрөөд дутуудангуут этээд уран гоё угсраа мэхээр давав. Мөн Ховдын Хишигбат учраагаа солгой талдаа уран тонгороод, Хөвсгөлийн Нямжавын Мөнх-Эрдэнэ с.з Б.Шинэбаярыг баруун хавсраад, Бүрнээгийн Баянмөнх з.б Э.Уламбаярыг сугадаж дээр өргөөд, Цайдам Ургацын С.Очирбат з.б Цэрэнжавыг хонгодоод, Алдартаны Л.Энхсаруул Их Богдын Ө.Мөнхбаярыг тун даацтай давхар хамаад, Төвийн Б.Содхүү Хилчин дэвжээний М.Ууганбаатарыг сугадаж тахимдаад, Төвийн Б.Дагвадорж Шонхорын Батмөнхийг хөмрөөд, Булганы П.Сандагдорж Завханы с.з Э.Одхүүг дагуулж мушгиж тонгороод тус тус давцгаав. Мөн Архангайн Нэртийн Мөнх-Эрдэнэ
Гурвын даваанд Таван ханы Н.Ширчинхүү Увсын Э.Лхамхүүг гүйлгэж хавсраад, Хэнтийн Ч.Одхүү Дарханы С.Очирбатыг тонгороод, Таванханы С.Оргилбаатар Булганы Д.Батдоржийг мушгиад, Завханы Э.Даваадорж Алдартаны Х.Баярнэмэхийг сөрж суйлаад, ИМХ-ий С.Даваадорж Булганы Б.Бат-Эрдэнийг хонгодож цацаад, “Аварга” ДС-ийн Г.Эрдэнэбаяр Хэнтийн Т.Баттулгыг тахимдаад давлаа. Мөн Хөвсгөл аймгийн харьяат, Шонхор ДС-ийн оюутан, с.з Э.Баасанжав шуудагдаж барилддаг, Женкогийн М.Билгүүдэйг шуудагнаас илүүрхэн давснаар ахих цол алхам зайд буйгаа харууллаа.
Дөрвийн даваанд Алдарын Э.Даш гоцлож, Ховдын Б.Баянмөнх “Аварга”-ын Г.Эрдэнэбаярыг өргөөд, Хилчиний П.Өсөхбаатар Хэнтийн Биндэрийн Ч.Одхүүг суганд сэжээд, Хөвсгөлийн Н.Мөнх-Эрдэнэ ИМХ-ий С.Даваадоржийг дагуулж муриад, Мөнгөнморьтын Ш.Алтангэрэл Хөвсгөлийн Г.Батсүхийг хөмрөөд, Төвийн Б.Содхүү Хантайширын С.Жанчивдоржийг угсруулж шахаж татаад, Аврагчийн Ц.Ганхөлөг Завханы Б.Хүдэрчулууныг суганд сэжиж эргээд, Увсын П.Цэвэгжав Ховдын Н.Амарсайханыг өлгөөд, Завханы С.Доёддорж Хөвсгөлийн А.Баянмөнхийг гар уургалж хөнтрөөд, Булганы Э.Энх-Амгалан Алдартаны Л.Энхсаруулыг зөрж тохоод, давав. Мөн Хөвсгөлийн Э.Баасанжав Таванханы Н.Ширчинхүүгийн ард гарсан боловч Ширчээ баруун талдаа даацтай тохож орхив. Давааны сүүлд хүч үзсэн хоёр заан бие биенээ ээлжилж мушгисаар Заяахүүгийн Баттөмөр даваа авлаа.
Тавын давааг мөн оноолтоор явуулсан бөгөөд “Аварга”-ын Э.Даш Ховдын О.Очбатыг мушгихад сөрж мушгиад, Пүрвээгийн Өсөхбаатар нутаг нэгт С.Доёддоржид зүүн хөлөө алдсан боловч дагуулж муриад, Алдарын Б.Чимэдвандан Булганы Ц.Ганхөлөгийг хонгодоод, Бөх Билэгтийн Л.Жамбал Увсын П.Цэвэгжавыг суганд нь сэжиж хавираад, Булганы Г.Ганбаатар Н.Мөнх-Эрдэнийг гар зөрүүлж татаад, Увсын Навааны Хүрэлсүх Мөнгөнморьтын Ширнэндоржийн Алтангэрэлийг зүүн хөлд нь тахимдаад тэр чигт нь дайрч баруун хөлд нь давхар мордоод, Завханы Э.Даваадорж Таванханы Н.Ширчинхүү баруун талдаа их доогуур хутгаад, ИМХ-ий З.Баттөмөр Булганы Э.Энх-Амгаланг сунгаж татаад, Булганы Б.Түмэндэмбэрэл Төвийн Б.Содхүүг шуудагдсан барьцнаас мушгиад тус тус шөвгөрлөө. Мөн Увсын Болоогийн Алтангэрэл Хантайширын Хөхөөгийн Дарамзагдыг шуудагнаас илүүрхэн давав.
Зургаагийн даваанд Алдарын Э.Даш Завханы Э.Даваадоржийг амласан бөгөөд Даваадорж давхар хамсан боловч Даш огтхон ч сандралгүй сөрөөд дайрчихав. Бүрнээгийн Баянмөнх Таванханы С.Оргилбаатарыг амлаж хэд хэдэн удаа хутгаж дайраад дутуудсан бөгөөд баруун сугадаж мушгиад дутуудангуут ахин хутгаад давснаар дунд шөвгийн зургаад шалгарлаа. Энэ өдөр Сүхбатын Оргилбаатар шиг барилдаж байгаа бөх төдийлөн харагдахгүй байв. Бөх Билэгтийн Л.Жамбал ИМХ-ий З.Баттөмөрийг зүүн хутгаад, Алдарын Б.Чимэдвандан Увсын Б.Алтангэрэлийг хонгодоод, Булганы Б.Түмэндэмбэрэл Завханы П.Өсөхбаатарыг мушгиж тонгороод тус тус давлаа. Ганпүрэвийн Ганбаатар Навааны Хүрэлсүхтэй тунаж хэн хэн нь дайчин барилдаж Булганы заан давав.
Долоогийн даваанд зүүний магнай Э.Даш Булганы Булган-Эрдэнийн Түмэндэмбэрэлийг шахаж өргөөд, Завханы Б.Чимэдвандан Таванханы С.Оргилбаатарыг хийн дээр нь гар ачаад, Булганы Г.Ганбаатар Бөх Билэгтийн Л.Жамбалыг шахаж татаж мордоод тус тус давлаа.
Наймын даваанд Чимэдвандан гоцлож, Даш Ганбаатартай тунан барилдаж шуудагсан барьцнаас баруун талдаа даалгаж хутгаад давснаар өнгөрсөн 10 дугаар сарын барилдааны түрүү үзүүр бөхчүүд ахин шалгарч үлдэв.
Үзүүр түрүүний барилдаан төдийлөн удсангүй Даш барьцаа сэлгэж баруун сугадангуут зүүн талдаа хавираад давснаар сумын заануудын барилдаанд гурав дараалан, бөхийн өргөөнд болсон сумын заануудын барилдаанд 4 дэх удаагаа, улсын хэмжээний сумын заануудын барилдаанд таван удаа түрүүллээ. Үзүүрлэсэн Батцэнгэлийн Чимэдвандан ч аргагүй сайнаа илтгэж үзүүр булаав. Энэ өдөр шөвгөрсөн 12 бөх өнөө жил хэн нь ч гэлээ цолд хүрэхэд болохоор шилдэг залуус байлаа.
Оноолтыг тавын даваанаас үзнэ үү.
Тавын даваа
1.Э.Даш с.з – О.Очбат с.з
2.Б.Баянмөнх с.з – гоцлов
3.П.Өсөхбаатар с.з – С.Доёддорж с.з
4.Б.Чимэдвандан с.з – Ц.Ганхөлөг с.з
5.Н.Ширчинхүү с.з – Э.Даваадорж с.з
6.Э.Энх-Амгалан с.з – З.Баттөмөр с.з
7.Л.Жамбал с.з – П.Цэвэгжав с.з
8.Г.Хишигбат с.з – С.Оргилбаатар с.з
9.Г.Ганбаатар с.з – Н.Мөнх-Эрдэнэ с.з
10. Б.Түмэндэмбэрэл с.з – Б.Содхүү с.з
11. Ш.Алтангэрэл с.з – Н.Хүрэлсүх с.з
12. Б.Алтангэрэл с.з– Х.Дарамзагд с.з
Зургаагийн даваа
1. Э.Даш с.з– Э.Даваадорж с.з
2. Б.Баянмөнх с.з – С.Оргилбаатар с.з
3. П.Өсөхбаатар с.з – Б.Түмэндэмбэрэл с.з
4. Б.Чимэдвандан с.з– Б.Алтангэрэл с.з
5. Л.Жамбал с.з –З.Баттөмөр с.з
6. Г.Ганбаатар с.з– Н.Хүрэлсүх с.з
Долоогийн даваа
1. Э.Даш с.з– Б.Түмэндэмбэрэл с.з
2. Б.Чимэдвандан с.з– С.Оргилбаатар с.з
3. Л.Жамбал с.з – Г.Ганбаатар с.з
Наймын даваа
1 Э.Даш с.з– Г.Ганбаатар с.з
2.Б.Чимэдвандан с.з– гоцлов
Есийн даваа
1. Э.Даш с.з – Б.Чимэдвандан с.з

МУИС-ийн оюутан Т.Түмэндэмбэрэл