Нэрт уяач С.Тонирвоогийн нутгийн хурдан моринд оруулсан хувь нэмэр
Завхан аймгийн Алдархаан сумын нэрт уяач С.Тонирвоо нь нутгийнхаа хурдан морийг хөгжүүлэхэд өөрийн хувь нэмрийг оруулж байсан эрдэмт мэргэн уяачдын нэг юм. С.Тонирвоо нь бага наснаасаа мал маллаж малын дэргэд өссөн, адуу малд эрэмгий бие хаа сайтай, үеийн нөхдийн дунд эр чадал сайтай, шулуун шударга зантай, тэр үедээ бичиг үсгийн чадвар сайтай, гүйх ухаантай, үр хүүхдийнхээ сайн эцэг, эхнэрийнхээ сайн хань, дүү нарынхаа түшиг ах, нутаг орондоо нэртэй сайн бизнесмен байлаа. С.Тонирвоо нь 1960 оноос эхлэн 35 жил нэгдэлд адуучин, мөн морь уяж 1967 онд аймагт бор шүдлэн айрагдуулж, 1968 онд Борхын голын нэрт уяач Сэдбааваагаас тухайн үед сайн морь 100 төгрөг байхад 500 төгрөгөөр авсан цагаан морь нь 1969, 1970 онд аймагт айрагдаж, авга ах болох тоодон Дүүдээ буюу С.Дүгэржавт бэлгэнд өгсөн бор халзан үрээ нь 1956, 1959 онд аймгийн наадамд түрүүлж байсан байна. С.Тонирвоо нь 1975 онд “Шар тал” хоршоонд адуучин болж, өөрийн амьдарч байгаа нутаг Агьтын ам гэдэг газар нэрэмжит наадмаа хийдэг болсноос хойш одоог хүртэл бараг 40 жил наадаж байна. Социализмын үед юм ховор, одоогийнх шиг өөрийн дураар хүн бүр наадам хийдэггүй, ганц нэг жижиг наадам үсэргээ болсон ч эмх замбараагүй морьд нь эргэж дайрах, замаас нь морь оруулах, машин мотоциклиэр хөөх, хэл ам гаргах, морь бариулахгүй дайрч орох, хэний морь яаж түрүүлсэн нь мэдэгдэхгүй болох, цагдаа цэргээр хамгаалуулж нааддаг байлаа. Тонирвоогийн энэ наадам бол аймгийн наадмын дараа орох том наадам байлаа. Наадмаар зургадугаар сард морьдын үсэргээ ид жигдэрч, уяа сойлго нь эвлэж байгаа үед зургаан насны морь уралдуулж, бөх барилдуулж, морины бай шагналыг өөрөөсөө гаргаж тавгийн идээ, тараг, айраг, бусад бүх зүйлийг өөрөө болон ах дүү, үр сад, анд найз нар нь сайн дураараа тусалж наадмыг хэний ч шаардлагагүй, дэг журамтай зохион байгуулж, мотоцикль, машин дагуулахгүй, морь барианы газар үзэгчид бүгд суудалдаа сууж, барианы газар зөвхөн морь барих хүмүүс, морины эздийг байрлуулдаг. Тэнд дэг журам сахиулах цагдаа хүчнийхэн байхгүй, бүх юм эмх цэгцтэй, маргаан будлиан гардаггүй, Тонирвоо өөрөө зассан таваг идээний ард суугаад наадмынхаа комисст үүрэг даалгавар өгөөд сууж байдаг хүн байлаа. Завханчуудын хүсэн хүлээж байдаг сайхан наадам болдог тул зарим хүн аймгийн наадмаас илүүд үзэж 3-4 сум, аймгийн төвийнхөн оролцдог ийм сайхан наадам хийдэг хүн байсан юм. Өөрөө морь уядаг, сүүлд аймгийн Алдарт уяач болсон. 1967 онд бор шүдлэн нь аймагт таваар, 1972 онд бор даага нь түрүү, 1983 онд хээр соёолон нь таваар, 1985 онд хонгор халзан шүдлэн нь дөрвөөр, 1986 онд хонгор халзан шүдлэн гурваар, 1991 онд халтар соёолон нь дөрвөөр тус тус давхиж байсан ба энэ адуунууд нь МУ-ын Алдарт уяач Б.Оросоод өгсөн алаг азарганы дүү нар нь юм. Ер нь Тонирвоо нь сум, бригадын наадамд олон айраг, түрүү авч байсан сайн уяачаас гадна сайн зохион байгуулагч, нутаг усандаа нэр хүндтэй хүн байсныг хамт олон нь үнэлж аймгийн аварга уяач цол тэмдгээр 1989 онд шагнаж байсан байна. Тонирвоо нь наадам хийгээд зогсохгүй морь унасан хүүхдүүдийг урамшуулж, тэднийг баярлуулахаа гол зорилго болгож бэлэг дурсгал өгдгөөрөө онцлогтойгоос гадна морь унасан бүх хүүхдийг барилдуулж шагнал урамшуулал өгдөг, баян ходоодны даагаа цоллож урамшуулдаг байжээ. 1990 оноос хойших наадмынхаа уралдсан морьдын бичлэг, морины зүс, эздийн нэр зэргийг тусгай бичлэгээр авч одоо үр хүүхдүүд нь хадгалж байдаг байна.
Тэмдэглэлийг бичсэн Б.Оросоо
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна