Сумын Алдарт уяач Ю.Чулуунхүү: 13 настайдаа анх морь уяж 17-гоор давхиулж байлаа


-Өөрийгөө манай уншигчдад танилцуулаач?
-Би Сант сумын гуравдугаар багийн иргэн. 1940 онд Сант сумын нутагт төрсөн. Хүүхэд байхын адуу малтай ноцолдож өссөн хүн дээ. Насаараа шахуу л нэгдэлд адуу маллалаа. Анх 13 настайдаа морь уяж, өөрөө унаж байлаа. Тэр жил Хүйсийн гол одоогийн Өлзийт сум байгаагийн доод адагт Өлзийт, Зүйл, Зэрэг гурван сумынхан нийлж наадсан юм. Уг наадамд анх шүдлэн насны морь уяж уралдан үрээ маань маань 17-оор орж байлаа. 70, 80 морь уралдсан байх шүү.
-Хэн хүссэн нь морь уячихдаггүй гэдэг дээ. Бяцхан хүү гэхэд том амжилт гаргасан байна шүү?
-Тэгэлгүй яахав. Жаахан биендээ зүрх маань багтахаа байсан юм шиг санагдаж байлаа шүү дээ. Манайхны хөгшчүүлд морь уядаг хүн байгаагүй л дээ. Өөрийн дур сонирхлоор ахтайгаа нийлж уясан нь ийм амжилт гаргаж их ч урам зориг нэмсэн. Их л том хүн болчихсон санаж билээ. Түүнээс хойш хэсэг завсарлаад 1963 оноос хойш жил өнжилгүй морь уялаа даа.
-Та унаган адуугаараа наадаж байна уу. Уяачдын ярих нь нутгийнхаа хурдан хүлгэдийн тухай сонирхолтой түүхийг таныг л өгүүлнэ дээ гэх юм билээ. Манай уншигчдад ярьж өгөөч?
-Би өөрийн унаган адуугаараа л нааддаг. Манай сумын уяачид энд тэндээс хурд цуглуулахдаа тааруу, үржил селекци хийгээд байдаггүй бүдүүн тоймын улс шиг байгаа юм. Өөрсдийн унаган адуугаар уралдана даа.
Манай нутгийн нэр алдраа гаргасан олон сайхан хурдан буян байна. “Харчин” Балдоржийн гэж өнөр айл байлаа. Тэдний хүрэн, бас бүүдэн морьдыг уяачид андахгүй дээ. Бага наснаасаа л эхлэн олон наадмын айраг түрүүг авч байсан ч харамсалтай нь нэг зуднаар байхгүй болсон доо, хөөрхий. Тэрний бөгсөөр “сандруу” Лувсандоржийн хонгор морь гэж гарч ирэв ээ. Өмнөговийн угшилтай хонгор морь сумандаа олон ч түрүүлсэн. Олон жилийн өмнө шүү дээ. Одоо тэр морийг унаж байсан хүү 70 гарсан Нацагням гэж хөгшин байна. Хонгорыг залгаад Намжилдоржийн хүрэн, Салтаагийн хээр, Болдын Дамбын хүрэн гээд л цуутай хүлгэдийн түүх үргэлжилдэг юм. Хуучин чинь өнөөтэй адил олон нааддаггүй, жилдээ ганц нааддаг л байлаа. Тэр Намжилдоржийн хүрэн аймгаасаа уригдан “Оюутан залуучуудын анхдугаар фестиваль”-д уралдаж байсан. Тэр фестивальд сум, сумын шилдэг хурдан морьд уригдан уралдсан юм билээ. Манай Сант гоц хурдан морьдтой. Нэг морь хоёр түрүүлсэн түүх бараг л үгүй дээ. Энэ мэт яриад л байвал нэлээн юм байна шүү.
-Та ер нь өнгөрсөн хугацаанд хичнээн айраг, түрүү авсан байна вэ. Мөн хэдэн онд Алдарт уяач цол хүртсэн бэ?
-Нарийн тоолж байгаагүй юм байна. 70, 80-аад айраг түрүү бий байх шүү. Энэ гаргасан амжилтаараа 1989 онд сумын алдарт уяач болж байв. Түүнээс хойш ч уясаар л байна.
-Сүүлийн үеийн залуу уяачид адуу их цуглуулах болж дээ. Цаг үеэ дагаад та ч бас морь шинжиж л байгаа биз дээ?
-Өөр аймгаас хүмүүс ирээд зардаг л юм. Хүүхдүүд ч авч л байна. Гэхдээ би авч байгаагүй ээ. Ёстой насаараа морины наймааг хийж үзсэнгүй дээ. Надад хоёр сайн хонгор морь байсны нэг нь Өлзийт сумын гаралтай. 1981 онд манайхны айл саахалтын нэг залуу авчирч, би 3000 төгрөгөөр худалдан авч байлаа. Тэгэхэд хүмүүс олон хүүхэдтэй хүн байж ийм үнэтэй морь аваад “өвчтэй хог вэ” гэж загнаж л байлаа. Манайх 9 хүүхэдтэй. Одоо ч хөвгүүд маань морь уях л юм. Гэхдээ санасанд хүрэхгүй л юм. За тэгээд ч нас ахиад ирэхээр санаанд таарах юм ховор болдог бололтой дог шүү.
А.Мөнх

0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
8 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
9 цагийн өмнө Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
10 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
11 цагийн өмнө Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
11 цагийн өмнө Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
12 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
13 цагийн өмнө З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
15 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
15 цагийн өмнө Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
17 цагийн өмнө 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Өчигдөр, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Өчигдөр, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
13 цагийн өмнө З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Өчигдөр, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
9 цагийн өмнө Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
8 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Өчигдөр, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
15 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Өчигдөр, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
17 цагийн өмнө 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
15 цагийн өмнө Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
12 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
11 цагийн өмнө Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
11 цагийн өмнө Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Өчигдөр, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
10 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна