Аймгийн начин н.Батцэнгэл: Би Дархад адуугаараа л нааддаг
Энэ удаагийн зочин Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул сумын уяач, аймгийн начин Батцэнгэл байлаа.
-Манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулахгүй юу?
- Би Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул сумын Тойн багийн уяач, аймгийн начин Батцэнгэл гэж хүн байна.
-Хурдан морины уяа сойлго тааруулаад хичнээн жил болж байна вэ?
-Миний аав Мяндал гэж хурдан морь уядаг хүн байлаа. Уясан морьд нь ч их сайн давхина. Аавынхаа уяаны эрдмийн өвлөж бие даан морь уяад 30 жил өнгөрсөн байна. Манайхан эцэг эхээс найм есүүлээ ч надаас өөр уяач байхгүй ээ. Би нутгийн адуу болох Дархад адуугаараа л нааддаг. Гэхдээ адууныхаа цусыг сэлбэж, угшлыг сайжруулах зорилгоор гаднаас азарга, гүү авчирсаан. Өөрөө хол яваад байхгүй л дээ. Хүний аваад ирснээс үзэж хараад л сонгочихдог юм. Тэгэхдээ аль болох хол задгай харайдаг, цээж өргөн, мундаа өндөр, алсыг харж давхидаг бол бяртай, хурдан байгаад байх шиг санагддаг. Уяа сойлго тааруулснаас хойш 30 гаруй шөвөг түрүүтэй болсон байна.
-Та Дархад адуугаараа нааддаг гэлээ. Ер нь Дархад адууны онцлогтой вэ?
-Манай Улаан-Уул чинь өндөр уултай, ус гол элбэгтэй, цаг агаарын хувьд эрс тэс. Байгалийн энэ онцлогт тохирсон адуу бол Дархад адуу. Нутаг орондоо тохирсон цуцаа байхгүй, уул тайганд явж сурсан, амьсгаа багатай, бяр чадал ихтэй, нутаг усандаа зохицсон, хүйтэнд тэсвэртэй адуу байгаа юм. Дээхэн үедээ цагаан зүстэй байсан ч сүүлдээ цус холилдоод бараан зүсмийн Дархад адуу олон болж дээ. Гэхдээ манай адуу цагаан зүстэй. Хуучин нэгдлийн үед Ренчинлхүмбэ суманд гавьяат зоотехникч Саарал гэж хүн ирээд Дархадын цагаан адууг ялгасан юм. Тэгэхэд би малын эмчээр ажиллаж таараад хамт ялгалцаж байлаа. Түүнээс хэсэг хугацааны дараа нэгдэл тарахад хувьчлалаар авсан юм. Манай Дархад адууны уяа урт, давхар уяанд илүү сайн давхидаг гэж би боддог. “Дархадын хурд-1” уралдаанд буурал зүсмийн соёолонгоо айрагдуулж хоёрт нь хээр хязаалангаа мөн айрагдуулж явлаа.
-Малын эмч байх нь ээ? Ажлынхаа хажуугаар морь уядаг байсан юм уу?
-Тийм ээ, албан хаагч морь уяхыг хориглоно, хувийн малын тоог хязгаарлана. Би 35 орчим жил малын эмчээр ажилласан хүн. Тухайн үед албан хаагч үхэртэйгээ нийлээд 10 бод, 25 богтой байхыг зөвшөөрдөг байсан. Хэдийгээр морь уях хориотой хэцүү байсан ч болгоод л байдаг байлаа. Одоо ч сайхан болж дээ. Бидний тэр үе түүх болон үлдсэн байна. Залуучууд моринд их орж байна. Сайн сайн хурдан буянгууд ч их авчирч байна. Болоогүй хүссэн уралдаандаа морьдоо ачаад л хүрчихэж байна. Тийм ч болохоор баяр наадамд жил ирэх тусам өтгөн болдог болсон. Улсын баяр наадмаас гадна овоо тахилгын уралдаан, ургийн баяр гээд л манай суманд гэхэд жилд дор хаяж 5-6 уралдаан болдог.
-Ярианы эхэнд аймгийн начин цолтой гэж байсан. Бөхийн удамтай юу?
-Миний дээд удамд, аавын талд Тамчигбүргэд гэж заан хүн байсан юм гэнэ лээ. Аймгийн арслан Давааням миний бөхийн багш байгаа юм. Би чинь хүүхэд байхаасаа л барилдаж, 22 настайдаа аймгийн начин болж байсан. Түүнээс хойш сумынхаа наадамд 7-8 удаа түрүүлсэн. Аймгийн начин цолоо баталж 1983 онд өсөн нэмэх чимэгтэй болсон. Ер нь аймагт хэд хэдэн удаа зодоглосон. Наяад оны эхээр аймгийн наадамд 12 арслан, зургаан заан нийлээд 90 орчим бөх барилддаг байлаа. Ямар ч байсан монгол хүний хувьд эрийн гурван наадмынхаа хоёроор нааддаг хүн дээ би. Сүүлийн үед хүү маань сурыг их сонирхож байгаа. Улаан-Уул сумандаа сурын спортыг хөгжүүлнээ л гэдэг хүн дээ.
-Та хэдэн хүүхэдтэй вэ. Морь уяж, бөх барилдаж байна уу?
-Би хоёр хүүтэй. Хөвгүүд маань барилданаа. Хүү Хишигбат маань “Гурван аварга” дээд сургуулийн самбо, жудогийн багш. Харин Болд маань Боловсролын их сургуулийн химийн ангийг энэ хавар төгсөж байгаа. Нэг нь сумын заан, нөгөө нь сумын начин цолтой. Хүү сургуулиа төгсөж ирээд морины ажлаа хийнэ дээ. Моринд дуртай, морины ажилд дөртэй болохоор дориун уяач болох болов уу гэж боддог юм. Аваад явсан морио ямар ч байсан шөвгөрүүлчихээд ирдэг хүүхэд дээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсан танд баярлалаа.
П.Ундраа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна