"Бөгөн хүрэн" азарганы эзэн МУ-ын Алдарт уяач Осоржавын Шаравжамц

... Говь-Угтаалын наадам хээ ланзан асартай
Гоё мөнгөн  эмээл дээр хээнцэр ганган суудалтай
Гогцооруулан алдсан Хэюүд боржигон дуутай
Гол усандаа тодорсон  хэдүүл сайн бөхтэй
Сураг сургийн дундаас  нандин байдаг Бадмаа 
Суурь суурь адуунаас наадамд унадаг халиун
Суваг суваг уснаас Сугын голын худаг
Сум сумын наадмаас  манай нутгийн наадам...хэмээн яруу найрагч Барнангийн Доржпалам нэгэнтээ найргийн хэлээр Говь-Угтаалын наадмыг урласан нь бий.
Улс, бүсийн наадмаас нэг түрүү, дөрвөн айраг, аймгийн наадмаас 16 айраг хүртсэн Говь-Угтаал сумаас  МУ-ын Алдарт уяач цолтон гурав төрөн гарсан байдаг . Үүгээрээ дуу хуурын өлгий нутгаас тодорсон улсын цолтнуудынхаа тоогоор хоёрдугаарт эрэмбэлэгдэж буй юм.
Говь-Угтаалаар овоглодог улсын цолтнуудын тэргүүнд төрийн наадмын түрүү "Бөгөн хүрэн" азарганы эзэн Осоржавын Шаравжамц бичигдэх нь дамжиггүй. Уясан хүлэг нь уралдах замаа хамгийн богино хугацаанд туулсан гэх бахдам амжилтын эзэн болсон тэрээр 1919 онд мэндэлжээ.
Хүлэг морин шүтээнтэй хөх толбот омог бардам харц дээгүүр  монгол харчуудын нэгэн адил бага насаа хурдан хүлгийн зоон дээр туг адил дарцаглаж өнгөрөөсөн тэрээр цэргээс ирснийхээ дараагаас бие даан уяа эвлүүлэх болсон гэдэг.
 Зуны халуун, намрын сэрүүн, өвлийн жавар, хаврын хавсаргыг үл тоон бүлээн хошуут халуун амьсгаат хүлэг морио дээдлэн сэтгэлийн жаргал эдлэгч монгол эр хүний баяр бахдалыг мэдэрч төрийн наадамд алтан жолоо өргүүлэх тэрхүү боломжийг түүний эцэг Осоржав бэлэглэжээ. Эр цэргийн албанаас ирсэн хүүдээ наян насны босго давсан эцэг нь уяа эвлүүлж, хурд ирлэх их ухааныг заан үлгэрлэжээ.
О.Шаравжамцынд "Алтан үст" хэмээх хурдан хүрэн азарга байх бөгөөд дээр өгүүлсэн "Бөгөн хүрэн" түүний үр төл юм. АХ-ын 49 жилийн ой төрийн их баяр наадамд  магнайдаа тоосгүй түрүүлэн ирж наадамчин олноо хөглөсөн Бөгөн хүрэн  сумынхаа баяр наадамд тав түрүүлж, долоон удаа айрагдсан энгүй хурдан буян байсныг нь батлах бизээ.
Түүнчлэн Бөгөн хүрэн аймаг байгуулагдсаны 50 жилийн ойгоор  гурвалж, төл  үрээ нь аман хүзүүнд хурдалсан нь үр төл сайтай байсныг  нь гэрчилдэг. Дээр дурдсан Алтан үст хүрэн азарганы өөр нэгэн төл нь аймаг сумынхаа баяр наадамд ес түрүүлж, долоо аман хүзүүдсэн Их хүрэн азарга юм. Их хүрэн орон нутагтаа одтой сайхан наадахаас гадна АХ-ын 49 жилийн ой буюу 1970 онд Бөгөн хүрэнтэйгээ ирж төрийнхөө их баяр наадамд 22-оор давхиж байсан хурдан хүлэг билээ. Ийнхүү ах дүү хүрэн азаргануудаар аатай сайхан наадаж, адуутай нөхөрлөсөн эр хүний  баяр бахдалыг мэдэрч явсан О.Шаравжамц 1990 онд аймгийн Аварга уяач, 1995 онд МУ-ын Алдарт уяач хэмээх эрхэм цолыг хүртсэн юм.
Дашрамд сонирхуулахад Алдартын хүрэн азарганы үр төл Дундговь, Хэнтий, Өмнөговь, Дорноговь,Төв зэрэг аймгийн 20 гаруй сумдаар тарж очсон газар бүртээ уугуул нутаг, уяач эзний нэрийг дуурсган хурдалдаг гэх юм билээ.

А.Тэлмэн