Дөрвөн үеийн удамт уяач Цэлхээгийн Бямбасүрэн


Их Монгол Улс байгуулагдсаны 806 жил, Ардын хувьсгалын яруу алдарт 91 жилийн ой Үндэсний их баяр наадмын адуун сүргийн манлай азарганы уралдаанд дөрвөн үеийн удамт уяач Цэлхээгийн Бямбасүрэн хөдөөгийн хөх талаас хүрэн азаргатайгаа ирж, төрийн наадмын "хишиг" хүртлээ.
Дундговь аймгийн Дэрэн сумын унаган хүү аймгийн Алдарт уяач Ц.Бямбасүрэнгийн аав МУ-ын Алдарт уяач Довуучийн Цэлхээ нь олон хурдан хүрэн адуу цогцлоон бий болгосон буянтай буурал байдаг бөгөөд 1990 оны Монголын нууц товчооны 750 жилийн ойгоор хурдан хүрэн үрээгээ айргийн дөрөвт давхиулж, Мөлүү хүрэн морио аман хүзүүдүүлсэн боловч их морь будилсан гээд хасагдаж байсан юм. Харин 1997 оны Зава Дамдины 130 жилийн ой, говийн бүсийн даншигт 11 настай хүрэн азаргаа айргийн тавд хурдлуулж байсан нь түүхийн шаргал хуудаснаа бичигдэн үлджээ. Д.Цэлхээ гуай орон нутагтаа төдийгүй улсын дэвжээнээ "айлгадаг" уяач ба хурдан хүлгийн сүүл шууж эхэлснээсээ хойш бүс, аймаг, сумын наадмаас 200 гаруй айраг түрүү хүртэж 1998 онд Монгол улсын Алдарт уяач хэмээх эрхэм алдрыг хүртсэн юм. Түүний "Годого" хүрэн азарга нь Хан уулсын ар Хатан туулын хөвөөнөө халхын хурдан буянгуудтай хурд хуваан уралдаж, тухайн үедээ нэрд гарсан М.Данзаннямын Ажнай хүрэн, морин тойруулгын Солонго цавьдар гээд олон алтан тууртыг ардаа орхидог байсан ч улсын наадмын алтан шар зурхайд хараахан айрагт багтаагүй гэдэг. Харин Д.Цэлхээ гуайн аав Ё.Довууч, өвөө Жураа Ёндон хоёр нь ар халхын нэртэй уяачид байсан юм.
Тодруулбал Жураа Ёндонгийн Хулгар хээр гэж Моголын говь талаас төрсөн нэрт хурдан хүлэг байлаа. Зарим үед агуу их Н.Падын хүрнийг ч дийлж явсан удаатай гэдэг. Жураа Ёндон гуай 1934 оны нохой жил буюу Ардын хувьсгалын 13 жилийн ойн их баяр наадамд "Хулгар хээр" азаргаа айргийн тавд хурдлуулж, улмаар 1936 оны гал хулгана жил, Ардын хувьсгалын 15 жилийн ойд дахин айргийн таваар хурдлуулж, хойтон жил нь айргийн гуравт хурдлуулсан байдаг. Харин Жураа Ёндонгийн хүү Ё.Довууч нь 1935 оны модон гахай жил буюу Ардын хувьсгалын 14 жилийн ойд хар хээр азаргаа аман хүзүүдүүлж, 1938 оны Ардын хувсьгалын 17 жилийн ой, шороон бар жилийн улсын их баяр наадамд айргийн тавд хурдлуулсан байдаг билээ.
Ийнхүү аав, хүү хоёр нэгэн цаг үед Монгол төрийн наадмыг чимэж явсан бол энэ их уяачдын морь уях агуа их эрдмийг үр хүүхдүүд нь өвлөн авч өдгөө дөрөв дахь үеийн уяач нь /АХ-ын 91 жилийн ойд хурдан хүрэн азаргаа аман хүзүүдүүлсэн Ц.Бямбасүрэн уяач/ төр түмний их баяр цэнгэл наадамдаа азарга аман хүзүүдүүллээ.
Энд бас нэгэн түүхийг сөхөхөд: Алдарт уяач Д.Цэлхээ нь морь уяхаас гадна торгон зодогны далбаан дор дэвэх сумын заан цолтой бөх хүн билээ. Тэрээр эр цэргийн албанаас халагдаж ирээд Дэрэн сумынхаа баяр наадамд дөрвөн удаа зодоглохдоо хоёронтоо түрүүлж, хоёронтоо үзүүрлэсэн байдаг. Тэгэхдээ хоёрхон бөхтэй үзүүр, түрүүнд үлдсэн сонин агаад содон түүхтэй. Мөн түүнчлэн хүүхэд ахуй насандаа дээр дурьсан Жураа Ёндон /өвөө/-гийн хулгар хээр азаргыг унаж, улсын наадамд айрагдаж байсан гэдэг.
Уяхан замбуу тивийн наранг эгшиглүүлсэн их дуучин Норовбанзадын шуранхайтай Дэрэн нутгийн унаган хурдууд дуунд мөнхөрсөн Дэрэнгийн хар азарга шигээ Дэлхийд ганцхан Монгол наадмаа үеийн үед чимж явах болтугай... Түшээт хан аймгийн Дайчин бэйсийн хошуунд түрүү магнай, түмэн эх, түрлэг дуу тасрах учиргүй ээ...
Гараан дээрээс тасран хурдалсан
Газрын уртын эвхэн хурдалсан
Говийн хүүгийн хүрэн азарга
Гийнгоон түрлэгтэй Монгол наадамдаа аман хүзүүдлээ
Хурай Хурай Хурай
Унаган төрмөл хурдан ажнайнхаа
Уяа сойлгыг нь урамтайхан тааруулжээ, Ц.Бямбасүрэн уяач
Улсынхаа наадмын алтан шар зурхайд
Удам дагаж азарга аман хүзүүдүүллээ, Ц.Бямбасүрэн уяач
Хурай Хурай Хурай
Б.Ганпүрэв
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
7-р сарын 10 -нд Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
7-р сарын 10 -нд Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
7-р сарын 10 -нд 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна