ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГАНБАТ

Төрийн наадам албан ёсоор эхэлж, төв цэнгэлдэхэд есөн хөлт цагаан тугаа залж байхуйд эртний түүхт Хүйн долоон худагт азарга барианд орж байдаг.
Урьд өдөр нь хоёр насны морьд уралдаж, монгол наадмын морин уралдаан хэдийнэ эхэлчихсэн хэр нь энэ л өглөө наадам дөнгөж эхэлж буй мэт санагддаг.
Тэр дундаа адуун сүргийн манлай азарганы уралдаанаар... Цагаан хоолойгоор бүртгүүлсэн азарганы тоо хийгээд өнөөдөр өнгөнд уралдаж мэдэх хүлгүүдийг зарлан догдолсон сэтгэлийг эрчлэх.
Бидний нөхөд уламжлалт ёсоор азарганы бүртгэл авч мэдээгээ оруулчихаад, урьд өдөр нь авсан баярын сэтгэгдлээ буулгаж байтал гадаа хүмүүс шуугилдаж, хэрэг бишидсэнийг илтгэв.
Юу болж буйг мэдэхээр гартал орон нутгийн сурвалжлагаар явж байхдаа уулзаж байсан уяач ах, мөн түүний хүү бололтой залуухан хархүү нар морь бүртгэлийнхэнтэй маргалдаж байх нь тэр.
Хар хөх дээлтэй залуугийн "Миний азарга өнөөдөр таван нүхний нэгэнд гарцаагүй багтах адуу. Тийм болоод л би ингэж байна. Үгүй бол би монгол наадмын өдөр ингэж хэл ам гаргахгүй. Та нар ямар хариуцлагагүй юм бэ. Азаргыг маань мордуул л даа" гэх ярианаас "хурдан азарга нь мордож чадаагүй болохыг" ойлгов.
Жаахан азнас хийгээд чагнатал "урьд өдөр нь азаргаа бүртгүүлж, бүх зүйлийг журмын дагуу гүйцэтгэсэн ч өнөө өглөө бүртгэлд байхгүй байна"гэсэн шалтгаанаар хээр азаргыг нь бариад уячихаж. Эзэд хожуудаа маягтай мэдээд бүртгэлийнхэнтэй ирж уулзахад "бид мэдэхгүй" гэсээр байдлыг ийн хурцдуулжээ.
Гарааны зурхай руу мордсон азарга улам бүр алсарсаар, бачимдахдаа хоолой нь зангиран, нулимс нь цийлэгнэж "миний азарга үнэхээр хурдан байгаа. 100 жил дахиж давтагдахгүй ш дээ. Азаргыг маань мордуул л даа" гэх залуу хархүүг хараад түрүүхэн бялхаж байсан догдлол ор мөргүй алга болж, "азаргыг нь мордуулах боломжгүй юмуу" хэмээсэнд "эхлээд асуудлыг нь шийдэх ёстой" гэв.
... Азарга эргэлээ, ирлээ. Тэрүүгээр дүүрэн гүйсэн, хөөрсөн улс.
Бид ч бас гүйлдэн би уяачдынхаа, Ундармаа уралдаанч хүүхдүүдийнхээ зургийг дарж, баярын сэтгэгдлийг нь хуваалцан завгүй гүйсээр...
Тэгж байтал түрүүний асуудал дахин сөхөгдөж, бүртгэлийн дугаар дээр алдаа гарсан болж таарав. Өөрөөр хэлбэл 114 гэсэн дугаартай бүртгэгдсэн азаргыг компьютерт шивэхдээ 1114 хэмээн алдаа гаргасан болж таарав.
Ингээд хэн нэгний санаатай, санамсаргүй гаргасан ганцхан зураас нэг уяачийн, нэгэн гэр бүлийн бүтэн жилийн хөдөлмөрийг салхинд хийсгэж, 100 жилийн түүхэнд бичигдэх гайхам түүхийг баллуурдаж орхисон нь илэрхий болов.
Гэхдээ энэ бол тайлбар. Бодит байдал дээр юу болсныг бид мэдэхгүй.
Бүртгэлийн ажлыг олон жил хийж буй эмэгтэй л лав үүнийг хүлээн зөвшөөрөөгүй гэсэн. Өөрөөр хэлбэл бүртгэл шивэхэд 114 байсан гэдэг байр суурин дээрээ бат зогссон гэнэ лээ.
Асуудал ямар ч байсан энэ бол үнэхээр харамсалтай, басхүү хариуцлагагүй гэхэд дэндүү хариуцлагагүй хэрэг.
Яагаад гэхээр уяачид 100 жилдээ хэзээнээс, хэрхэн бэлтгэснийг би гадарлана. Басхүү уяачийн хөдөлмөр ямар хүнд, эдийн засгийн болоод сэтгэл санааны ямар их ачаалал үүрдгийг мэдэхийн хувьд уйлах багадна.
Энэ бүх үйл явдал өрнөж байхад өнөө өмнө нь нэг удаа уулзаж ярилцлага авсан Өлзийтийн Ганбат хэмээх ах хүүгээ зөөллөсхийгээд л дагаад явсан.
Би оронд нь байсан бол бачимдаад багтрах байсан биз. Тэгээд сая уулзахдаа энэ тухайгаа хэлтэл "уяачид бид чинь уралдаан наадмаар аль болох хэл ам хийхийг цээрлэдэг улс. Төрийн наадам шүү дээ. Түмнээ хүндэтгэх ёстой. Гэхдээ тэсэлгүй хэдэн үг хэлсэн" гэсэн.
Тэр уужуу сэтгэлийн үзүүрт сүү тогтож, Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Өлзийтийн Ганбатын Гоё хээр азарга шигшмэл морьдын "Их хурд-9" уралдаанд айрагдан, давхар уяагаар төвийн бүсийн уралдаанд магнайдаа тоосгүй түрүүлэн ирж, түмэн олноо цэнгүүлсэн билээ.
Хүүгийнх нь тэр нэг өдөр нулимс дуслуулан байж хэлсэн "миний азарга өнөөдөр таван нүхэнд гарцаагүй орох адуу" гэсэн үг үнэн байсан.
Өлзийтийн Ганбатын өөгүй хээр азарга, өргөн түмний цэнгэлд олонтаа манлайлах бизээ. Хар, цагаан хэл ам хазгай тусах болтугай. Уяа сойлгыг нь тааруулдаг Уртнасангийн Тамир уяачийн урлах эрдэм төгөлдөр байг ээ. /Хээр азарга хэдхэн хоногийн өмнө эзэн солигдож Увс аймгийн Зүүнговь сумын уугуул Бадарчийн Норовсамбуугийн хэмээн цоллогдохоор болжээ./
Тусгаар тогтнолоо тунхагласан түүхэн энэ өдөр өнгөрсөнийг сөхөж өөнтөглөхийн учир нь Монгол наадам, морин уралдаан хар сэргүй, хавчлага шахалтгүй шударга сайхан болж, шандаст хурдан хүлгүүд нь самсаа шархируулан хурдалж, элгэн монгол түмэн, эвийн хадгаа дэлгэхийг ерөөн, хүсч буйгийнх юм.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
14 цагийн өмнө УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
14 цагийн өмнө Тэнхээт хурдан Титэм халзан
-
Өчигдөр, 13:00 минут Тод манлай уяач Т.Батцоож: Уяач хүн алдаагаа дахин…
-
Пүрэв, 08:02 минут Аймгийн Алдарт уяач Б.Дагий: Булганы анхны бүсийн …
-
Мягмар, 12:58 минут Х.Цогтсайханы зээрд халзан
-
5-р сарын 31 -нд Цовоо хурдан Цолмон халзан
-
5-р сарын 31 -нд Бишрэм хурдан Богд хээр
-
5-р сарын 31 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
5-р сарын 30 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
5-р сарын 27 -нд "Сэцэн ханы хурд-2023" уралдааны сонгомол дунд нас…
-
5-р сарын 27 -нд Монгол Улсын Мөнгөн гүүнүүд
-
5-р сарын 23 -нд Улсын цоллооч Г.Гантөгс: Зээрд азарга маань аймгий…
-
5-р сарын 23 -нд "Сэцэн ханы хурд-2023" уралдаанд түрүүлж, айрагдса…
-
5-р сарын 23 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №114: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Ш.БАДАМ…
-
5-р сарын 23 -нд "Сэцэн ханы хурд-2023" уралдаанд түрүүлж, айрагдса…
-
5-р сарын 18 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Дашраднаа: их нас, азарга, со…
-
5-р сарын 18 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эхний 1…
-
5-р сарын 18 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Түвшинбаяр: 2012 онд манай у…
-
5-р сарын 14 -нд “ЖАВХЛАНТ ШАРГА-2023” уралдаанд түрүүлж, айрагдсан…
-
5-р сарын 11 -нд "Сэцэн ханы хурд-2023" уралдаанд түрүүлж, айрагдса…
-
5-р сарын 11 -нд “ЖАВХЛАНТ ШАРГА-2023” уралдаанд түрүүлж, айрагдсан…
-
5-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №113: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ С.АХИ…
-
5-р сарын 11 -нд “Нүүрэнтэйн хурд-2023” уралдаанд түрүүлж айрагдсан…
-
2023 оны 5-р сарын 09 -нд “Сэцэн ханы хурд-2023” уралдаанд түрүүлж, айрагдса…
-
2023 оны 5-р сарын 08 -нд Нийслэлийн МСУХ-ны тэргүүлэгч Г.Баяржавхлан: Хоёр …
-
2023 оны 5-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн баруун бүсийн уралдаанд түрүүлж, ай…
-
2023 оны 5-р сарын 08 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Заяахүү: Медаль гэгч зүйлийг…
-
2023 оны 5-р сарын 08 -нд “Ирээдүйн түмэн эх-2023” уралдаанд түрүүлж, айр…
-
2023 оны 5-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн зүүн бүсийн уралдаанд түрүүлж, айра…
-
2023 оны 5-р сарын 01 -нд "Агт-Эрдэнэ" галын улс, бүс, Их хурд уралдаануудад…
-
2023 оны 5-р сарын 01 -нд ТОД МАГНАЙ №112: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Т.ГАНЧӨДӨР
-
2023 оны 4-р сарын 30 -нд Говийн бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд эхний 1…
-
2023 оны 4-р сарын 19 -нд Б.Түвшинг дахин сонгожээ
-
2023 оны 4-р сарын 19 -нд Толин зээрд хэмээх хүлгийн тухайд...
-
2023 оны 4-р сарын 19 -нд Хурдан морь цоллооч А.Ганзориг: Морь цоллоход аята…
-
2023 оны 4-р сарын 15 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2023 оны 4-р сарын 15 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №111: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Ж.БАЯНЖ…
-
2023 оны 4-р сарын 03 -нд Шинэ зууны шинэ түүх Бүжин бор
-
2023 оны 3-р сарын 31 -нд Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дунд насанд эхни…
-
2023 оны 3-р сарын 28 -нд МОНГОЛ УЛСЫН АЛТАН АЗАРГАНУУД
-
2023 оны 3-р сарын 28 -нд Уяач Р.Төрмөнх: Буурал азарга минь олон жил намайг…
-
2023 оны 3-р сарын 28 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
2023 оны 3-р сарын 26 -нд Аймгийн Алдарт уяач У.Хэрлэн: Жавхлант шаргын наад…
-
2023 оны 3-р сарын 23 -нд Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
2023 оны 3-р сарын 20 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
2023 оны 3-р сарын 20 -нд Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
2023 оны 3-р сарын 20 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
2023 оны 3-р сарын 20 -нд Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
2023 оны 3-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
-
2023 оны 3-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
Өчигдөр, 13:00 минут Тод манлай уяач Т.Батцоож: Уяач хүн алдаагаа дахин…
-
14 цагийн өмнө Тэнхээт хурдан Титэм халзан
-
14 цагийн өмнө УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
Мягмар, 12:58 минут Х.Цогтсайханы зээрд халзан
-
Пүрэв, 08:02 минут Аймгийн Алдарт уяач Б.Дагий: Булганы анхны бүсийн …
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна