THOROUGHBRED төгс хүлэг


Өрнө дахинд цэвэр цусны адуу гэж нэрлэгддэг цэвэр англи үүлдрийн адууг гурван зууны турш уйгагүй хийгдсэн шилэлт сонголтын үр дүн, зоотехникийн шинжлэх ухааны охь гэж үздэг. Уралдаанд (бартаат эсвэл цулгуй) үзүүлсэн амжилтад тулгуурлан төлөвлөгөөтэйгөөр шилэлт хийх явцад уралдаанд төгс зохицсон “тамирчин” морины хамгийн зохистой хэв маягийг бий болгожээ. Орчин цагийн цэвэр цусны адуу нь бие томтой гэдгээрээ онцлог. Үүнтэй зэрэгцээд цэвэр цусны адуу нь тэмцэх, уралдах, ялалт байгуулахад асар хүчтэй тэмүүлдгээрээ алдартай.
Өдгөө дэлхийн 70 гаруй оронд цэвэр цусны адууг үржүүлж, цэвэр цусны гүүний тоо толгой 140 мянгыг давж гараад байна. Цэвэр цусны адууны тоо толгой ба чанараар өнгөрсөн зууны хагас хүртэлх үед Их Британи, Ирланд хоёр толгой цохиж байлаа. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Америкийн адууны үржүүлэгчид Европын хамгийн шилдэг жүчээнүүдээс хамгийн шилдэг адуунуудыг худалдан авч эхэлснээр байдал өөрчлөгдсөн. Тэд цэвэр цусны адуу үржүүлэх салбараа морин тойруулгын дэргэдэх бооцооны машинаас олсон орлогоороо санхүүжүүлж байв. Ингэснээр АНУ нь цэвэр цусны адууны тоо толгойгоор дэлхийд нэгдүгээрт орж чадсан юм.

Мөн энэ үеэр Япон, Австрали, Шинэ Зеландад цэвэр цусны адууг эрчимтэй үржүүлж эхэлсэн байдаг. Европынхоос ялгаатай нөхцөл, нэртэй морин тойруулга, уралдааны ачаар АНУ-д Европынхоос ялгаатай сүрэг бий болж бүрэлдсэн. Ингэх хэд хэдэн шалтгаан байсан. Тэдгээрээс хамгийн гол нь дунд ба ойрын зайн уралдаанд америкчууд туйлын дуртай байсан явдал юм. Дийлэнх уралдаан нь 1600-1800 м зайд явагддаг байсан. Тиймээс дунд зайнд хамгийн өндөр амжилт үзүүлж, энэ чанараа удамдаа тогтвортой уламжлуулан дамжуулж байсан азаргуудыг үржүүлэгт хамгийн өргөнөөр ашиглагдах болсон. Түүнчлэн Хойд Америкт элсэн зам дээрх уралдаан давамгайлдаг. Харин зүлгэн гадаргатай зам дээр өндөр үзүүлэлт гаргаж байсан адуунууд элсэн зам дээр мөн адил амжилт гаргах нь ховор гэдгийг бүгд мэднэ. Иймд АНУ-ын хувьд “өвсөн” үржүүлэгчдийн тоо нь “элсэн” үржүүлэгчдээсээ хавьгүй цөөн. Энэхүү тус тусын чиглэлд шилдэг амжилт гаргадаг адуу нь гадаад байдлаараа ч хоорондоо ялгаатай болж бүрэлддэгийг ажиглалт харуулсан.
Дэлхийн хандлага
Үүлдэр тус бүр дор дороо олон жижиг бүтцээс бүрдсэн маш нарийн систем хэлбэртэй байдаг. Тухайн нэг үүлдрийн бүтцийн үндсэн нэгжийг шугам гэж нэрлэж болно. Орчин үеийн зоотехникийн шинжлэх ухааны үүднээс авч үзвэл шугам гэдэг нь нэг шилдэг үржүүлэгчээс үүссэн бүлэг амьтдыг хэлж байгаа хэрэг. Орчин үеийн бүх цэвэр цусны адуунууд эцэг талын шугамаараа Мэтчем, Херод, Эклипс гэсэн гурван гайхалтай азарганаас үүсэлтэй. Гэхдээ цусан дахь энэ гурвын эзлэх харьцаа нь ялгаатай.
Мэтчем, Херод хоёр нь одоогийн удамшил зүйн шугамаар явсаар Мэн О’Уор ба Турбильон гэсэн хоёр шугамтай холбоотой.
Харин Эклипс нь өөрийн Тачстоун (1831 онд төрсөн.), Бёрдкэтчер (Айриш Бёрдкэтчер) (1833 онд төрсөн.), Сент Саймон (1881 онд төрсөн.) гэсэн гурван төлөөр дамжуулан хамгийн олон тоо толгойтой удамтай (дэлхийн цэвэр цусны адууны 90 хувь орчим) болсон байдаг.
Тачстоуны салаа нь Химиар (1875 онд төрсөн), Дарк Рональд (1905 онд төрсөн), Гиперион (1930 онд төрсөн) гэсэн гурван төлөөрөө гурав салаалан энэ үед хүрсэн.
Химиар, Гиперионы шугамууд нь одоогоор тоо толгой цөөхөн ч дунд нь ажиллах чадвар өндөртэй адуу өндөр бас тааралддаг хэвээр.
Дарк Рональдын шугамын хувьд гэвэл Европын орнуудад нэлээд өргөн тархсан. Дээр нь Дарк Рональд ба түүний удам нь гайхалтай үсрэлттэй байсан тул спортын үүлдрүүдийг сайжруулах шилэлт сонголтын ажилд идэвхтэй ашиглаж байсан.
Сент Саймон ба түүний удам нь стайерийн чадвар (холын зай) сайтай гэдгээрээ онцлог. Түүний шугам нь гэвэл Принц Роза (1928 онд төрсөн), Рибо (1958 онд төрсөн), Мэссина (1920 онд төрсөн) шугамууд ба Оросын Дугласын шугам (1944 онд төрсөн) орно.

Цэвэр цусны адууны хамгийн олон тоо толгойтой шугам нь Эклипс, түүний төл Айриш Бёрдкэтчерээр дамжуулан Дарлей Арабианы шугам. Энэ бүлэгт тоо толгойгоор цөөтэй Тедди (1913 онд төрсөн), Блэндфорд (1919 онд төрсөн) гэсэн шугам ба орчин үеийн тоо толгойн 80 хувийг бүрдүүлсэн олон шугам ч мөн адил багтаж байдаг. Эдгээр шугам нь Норсерн Дансера (1961 онд төрсөн), Мистера Проспектор (1970 онд төрсөн), Эй Пи Инди (1989 онд төрсөн), Назрулла (1940 онд төрсөн), Болд Рулер (1954 онд төрсөн), Тёрн-Ту (1951 онд төрсөн), Неарко (1935 онд төрсөн), Нэйтив Дансер (1950 онд төрсөн), Том Фул (1949 онд төрсөн) зэрэг болно.

Үржүүлгийн азаргыг сонгоход тухайн шугамын нэр хүнд эсвэл алдартай байдал ихээхэн нөлөө үзүүлэх нь бий. Ийм сонголт хийж байгаа жүчээний эзнийг ойлгож болно. Тэр унагануудаа зарах ёстой. Харин шугамаа ингэж сонговол эцэг, эхийнх нь нэр олонд алдартай болсноор худалдан авагчийг олоход хялбар. Гэвч селекц буюу шилдгийг сонгох үүднээс авч үзвэл цэвэр зах зээлийн гэж болох ийм хандлага учир дутагдалтай. Гол дутагдал нь гэвэл генетикийн олон хэлбэр зүйл хумигдаж, багасдаг явдал. Японд Сандей Сайленсын цусыг тээгээгүй гүү гэж бараг олдохгүй болсон тул тэндхийн жүчээний эзэд АНУ эсвэл Европоос азарга худалдаж эсвэл түрээсэлж авахаас өөр аргагүй яг ийм байдалд орж байлаа. Сандей Сайленс нь цагтаа Японы цэвэр цусны адууны үржүүлэгт жинхэнэ хувьсгал хийж, Тёрн-Тугийн шугамд шинэ амьсгал оруулж байсан. АНУ-д ч олон шугам хумигдсаар Норсерн Дансер ба Мистера Проспекторын үр удмын шугам ноёлох тийшээ хандах явдал ажиглагддаг. Гэсэн хэдий ч АНУ-ын цэвэр цусны аж ахуйнуудад 21 удмын шугамын азаргуудыг ашиглаж байдаг.
Б.Бадрал
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
13 цагийн өмнө Ажнай хүлгээ мөнхөлж, ард олноо цэнгүүлжээ
-
17 цагийн өмнө Төвийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 11:29 минут Сумын Алдарт уяач Ж.Пүрэвчулуун: Буяндэлгэр Алдарт…
-
Өчигдөр, 09:49 минут Баянхонгорын бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны м…
-
Мягмар, 12:50 минут 86 жилийн түүхт одонгоор шагнагдав
-
Мягмар, 10:34 минут "ТОД МАГНАЙ" ПОДКАСТ №86
-
Даваа, 11:06 минут “Их хурд-9” уралдааны сонгомол ангилалд эхний 10-т…
-
Ням, 20:31 минут Молор эрдэнэ одонгоор шагнагджээ
-
Ням, 14:43 минут Баруун бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
Ням, 09:26 минут Аймгийн Алдарт уяач С.Ганболд: Морины гараа саарва…
-
Бямба, 20:38 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №85: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Э.УУГАНБ…
-
Бямба, 19:23 минут Баянхонгорын бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 10:06 минут Баруун бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
7-р сарын 31 -нд Хөвсгөлийн сонгомол бага насны ангилалд Г.Батсугар…
-
7-р сарын 31 -нд Төвийн бүсийн эрлийз дээд насны ангилалд Д.Ганзори…
-
7-р сарын 31 -нд Төвийн бүсэд Д.Жамъянгийн хүрэн халзан соёолон түр…
-
7-р сарын 31 -нд Хөвсгөлд А.Билигүдэйн хар даага түрүүллээ
-
7-р сарын 31 -нд Хөвсгөлд О.Баатарын хээр соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 31 -нд Хөвсгөлийн сонгомол дээд ангилалд Ц.Чимэдбавуугийн…
-
7-р сарын 30 -нд Ховдод Г.Сүхбаатарын бор хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 30 -нд Хөвсгөлд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүллээ
-
7-р сарын 30 -нд Ховдод Б.Баатарбилэгийн халтар морь түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Баянхонгорт И.Золбоогийн хүрэн халзан шүдлэн түрүү…
-
7-р сарын 30 -нд Баянхонгорт Г.Болдбаатарын хар морь түрүүллээ
-
7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсэд Ш.Дашдоржийн хонгор морь түрүүллээ
-
7-р сарын 30 -нд Төвийн бүсэд Ө.Ганбатын Гоё хээр азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 30 -нд Хөвсгөлд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор азарга түрүү…
-
7-р сарын 30 -нд Дундговьд С.Мөнхбатын хул соёолон түрүүлжээ
-
7-р сарын 29 -нд Ховдод Б.Төмөрбаатарын хамар цагаан хүрэн даага тү…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Ж.Батсуурийн хонгор соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Төвийн бүсэд Д.Очирсүрэнгийн бор халзан хязаалан т…
-
7-р сарын 29 -нд Ховдын сонгомол дээд насанд Т.Ганчөдөрийн цоохор т…
-
7-р сарын 29 -нд Хөвсгөлийн сонгомол дунд насанд Ц.Амарсанаагийн хү…
-
7-р сарын 29 -нд Төвийн бүсэд Манлай уяач Д.Лхагвасүрэнгийн хээр мо…
-
7-р сарын 29 -нд Баянхонгорт Г.Амарсанаагийн зээрд соёолон түрүүллэ…
-
7-р сарын 29 -нд Хөвсгөлд Х.Улам-Өрнөхийн халтар шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Дундговьд Г.Батболдын Сүлд хул азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Ховдод Ж.Ууганбаярын зээрд халзан азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Говийн бүсийн сонгомол ангилалд түрүүлж, айрагдсан…
-
7-р сарын 29 -нд Сүхбаатарт Ж.Мөнхсүрэнгийн Зэв хонгор азарга түрүү…
-
7-р сарын 29 -нд Баянхонгорт Ч.Махбалын хар азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Хөвсгөлд А.Өлзийбаатарын бор халзан хязаалан түрүү…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсийн сонгомол бага насанд Д.Аваадоржийн хон…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд С.Дэмчигийн хүрэн…
-
7-р сарын 27 -нд Д.Цэрэнжигмэдийн унаган адуу улс, бүсийн уралдаана…
-
7-р сарын 27 -нд Мөнгөн гүүний эзэдтэй танилцана уу?
-
7-р сарын 27 -нд Алтан азарганы эзэд тодорлоо
-
7-р сарын 27 -нд "Их хурд-9” уралдаанд эхний 10-т хурдалсан их насн…
-
7-р сарын 26 -нд “Их хурд-9” уралдаанд эхний 10-т хурдалсан азарган…
-
7-р сарын 26 -нд Өвөрхангайд М.Алтан-Очирын хүрэн соёолон түрүүллэ…
-
Бямба, 19:23 минут Баянхонгорын бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 09:49 минут Баянхонгорын бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны м…
-
Баасан, 10:06 минут Баруун бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
Ням, 09:26 минут Аймгийн Алдарт уяач С.Ганболд: Морины гараа саарва…
-
Ням, 14:43 минут Баруун бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
Даваа, 11:06 минут “Их хурд-9” уралдааны сонгомол ангилалд эхний 10-т…
-
17 цагийн өмнө Төвийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Мягмар, 12:50 минут 86 жилийн түүхт одонгоор шагнагдав
-
Ням, 20:31 минут Молор эрдэнэ одонгоор шагнагджээ
-
13 цагийн өмнө Ажнай хүлгээ мөнхөлж, ард олноо цэнгүүлжээ
-
Өчигдөр, 11:29 минут Сумын Алдарт уяач Ж.Пүрэвчулуун: Буяндэлгэр Алдарт…
-
Бямба, 20:38 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №85: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Э.УУГАНБ…
-
Мягмар, 10:34 минут "ТОД МАГНАЙ" ПОДКАСТ №86
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна